Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
1. Tên sáng kiến : Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 .
2. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử : 07/09/2020.
3. Các thông tin cần bảo mật (nếu có):
4. Mô tả các giải pháp cũ thường làm :
4.1. Giải pháp:
Trong quá trình giảng dạy môn giáo dục công dân lớp 12, giáo viên thường sử dụng các phương pháp giảng dạy như : đàm thoại, vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm…..Do đặc trưng của bộ môn là nặng về tính lí luận, khô khan nên bản thân tôi thường lựa chọn các phương pháp dạy học đàm thoại, thuyết trình. Đây là hai phương pháp dạy học truyền thống.
Ví dụ : khi dạy Chủ đề 1 Pháp luật và thực hiện pháp luật giáo viên sử dụng phương pháp thuyết trình và đàm thoại trong phần kiến thức Các đặc trưng của pháp luật và vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội. Giáo viên cung cấp những thông tin, nội dung kiến thức sau đó giảng giải, làm rõ vấn đề cho học sinh hiểu.
Các phương pháp dạy học truyền thống ( đàm thoại, thuyết trình…) là những cách thức dạy học quen thuộc được truyền từ lâu đời và được bảo tồn, duy trì qua nhiều thế hệ. Về cơ bản, phương pháp dạy học này lấy hoạt động của người thầy là trung tâm.
Với phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên là chủ thể, là tâm điểm, học sinh là khách thể, là quỹ đạo. Giáo án dạy theo phương pháp này được thiết kế kiểu đường thẳng theo hướng từ trên xuống.
4.2. Thực trang:
Học sinh có tâm lý coi môn GDCD là môn phụ thậm chí không thích học môn GDCD, kiến thức môn học liên quan đến pháp luật cho nên rất “khô khan”, phức tạp, khó hiểu. Do đó, học sinh không có hứng thú học. Trong quá trình tôi giảng dạy, tôi thấy tình trạng học sinh không học bài cũ, không xem bài mới còn phổ biến, khi đưa ra yêu cầu phải về nhà soạn bài ,chuẩn bị bài mới thì học sinh cũng có làm nhưng miễn cưỡng, bắt buộc, hiệu quả mang lại không cao. Học sinh ham học, thích tìm hiểu khám phá những cái chưa biết, nhưng lại không thấy rằng môn GDCD, đặc biệt phần kiến thức về pháp luật rất sát với đời sống, là những tri thức đã từng biết, được học và sẽ vận dụng vào thực tế cuộc đầy đủ sống sau khi các em tốt nghiệp THPT. Nhìn chung học sinh chưa thấy được ý nghĩa môn học và chưa biết vận dụng tri thức đã học vào cuộc sống.
Để dạy tốt GDCD 12 đòi hỏi giáo viên phải vững vàng về trình độ chuyên môn, biết đổi mới phương pháp dạy học để biến cái khó, phức tạp thành cái đơn giản, khơi dậy niềm hứng thú ham học và nắm bắt kiến thức của học sinh. Thế nhưng, đa số giáo viên chưa đầu tư xứng đáng cho môn học, không ít giáo viên trình độ còn hạn chế, khi dạy chỉ nhắc lại kiến thức quá cao trong SGK, vẫn còn chú trọng truyền thụ kiến thức theo kiểu thuyết trình, giảng giải, ít phát huy tích cưc và phát triển tư duy cho học sinh. Thực hiện lối dạy này, giáo viên là người thuyết trình, diễn giảng, là "kho tri thức" sống, học sinhlà người nghe, nhớ, ghi chép và suy nghĩ theo.
Hầu như các em chưa có thói quen tìm hiểu, vận dụng, sáng tạo giải quyết tình huống mà chỉ quen nghe, quen ghi chép, thụ động trong việc lĩnh hội tri thức những gì mà giáo viên nói, không nắm chắc bản chất của vấn đề, dễ quên. Dễ gây ra cho các em tâm lý chán nản. Học sinh không hứng thú với việc học tập bộ môn.
. Giờ học căng thẳng, nhàm chán, áp lực , ít kiến thức thực tế , thiếu việc rèn kĩ năng, thái độ cho học sinh.
Chính vì vậy mà vẫn có hiện tượng học sinh vi phạm nội quy nhà trường, vi phạm pháp luật như : đi học muôn, đánh nhau, nói tục chửi bậy, vi phạm giao thông ….sau khi đã được tìm hiểu những kiến thức về pháp luật.
4.3. Hạn chế:
Do đặc điểm hàn lâm của kiến thức nên nội dung bài dạy theo phương pháp truyền thống có tính hệ thống, tính logic cao. Song do quá đề cao người dạy nên nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống là học sinh thụ động tiếp thu kiến thức, giờ dạy dễ đơn điệu, buồn tẻ, kiến thức thiên về lí luận ít chú ý đến các kĩ năng thực hành, vận dụng.
Do đó kĩ năng giải quyết vấn đề, vận dụng kiến thức pháp luật đã học của học sinh lớp 12 vào thực tế cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Khi gặp phải tình huống pháp luật thực tế trong cuộc sống học sinh luống cuống, bị động, không biết vận dụng lí thuyết đã học vào để giải quyết.
5. Sự cần thiết phải áp dụng giải pháp, sáng kiến.
Hiện nay việc dạy và học môn GDCD ở trường phổ thông cũng đã và đang được Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các cấp, các ngành, các bậc phụ huynh, học sinh và đặc biệt là đội ngũ giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn rất quan tâm. Trong những năm qua, việc cải tiến nội dung chương trình, đổi mới phương pháp, phương tiện dạy học môn GDCD đã được đẩy mạnh thực hiện và bắt đầu thu được những thành tựu, có những chuyển biến tích cực.
Môn GDCD lớp 12 là sự tiếp nối và phát triển chương trình GDCD lớp 10 và lớp 11 nhằm thực hiện hoàn chỉnh mục tiêu và yêu cầu giáo dục về kiến thức, thái độ, kỹ năng cho học sinh THPT trên các lĩnh vực công dân với việc hình thành thế giới quan và phương pháp luận khoa học, đạo đức người công dân, công dân với kinh tế; công dân với các vấn đề chính trị - xã hội; công dân với pháp luật. Chương trình môn GDCD lớp 12 trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản về pháp luật đối với sự phát triển của công dân, đất nước, nhân loại. Trên cơ sở đó có định hướng, ý thức, thái độ đúng đắn, rèn luyện thói quen và hành vi tự giác chấp hành luật pháp trong đời sống xã hội, từng bước hình thành năng lực phân tích, đánh giá biểu hiện tình huống pháp luật trong đời sống hàng ngày của bản thân, gia đình và xã hội; giúp học sinh trân trọng tin tưởng ở lẽ phải và sự công bằng, tôn trọng và tự giác sống, học tập theo pháp luật. Sau khi tốt nghiệp THPT các em sẽ chính thức bước vào cuộc sống xã hội, do đó những kiến thức phổ thông cơ bản môn GDCD nói chung, giáo dục pháp luật nói riêng có ý nghĩa thiết thực là hành trang quan trọng, không thể thiếu đối với mỗi công dân.
Chương trình môn Giáo dục công dân lớp 12 đang đề cập đến hai chủ đề lớn của “Công dân với pháp luật” đó là bản chất và vai trò của pháp luật đối với sự phát triển của công dân, đất nước, và nhân loại, đề cập đến quyền và nghĩa vụ của công dân trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Để ngày một nâng cao hiệu quả dạy học, việc sưu tầm và sử dụng các tình huống, câu chuyện pháp luật đã trở thành một trong những biện pháp góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Biện pháp này tạo cho học sinh sự chú ý say mê học tập, khả năng thực hành và đặc biệt quán triệt sâu sắc nguyên tắc “Học đi đôi với hành” “Lý luận gắn với thực tiễn”.
Qua các bài học rất đa dạng trong sách giáo khoa GDCD lớp 12, các câu chuyện pháp luật sẽ là các tình huống khác nhau để các em lĩnh hội, lồng ghép tri thức một cách chủ động, tự giác và vận dụng sáng tạo kĩ năng GDCD vào cuộc sống. Sử dụng các tình huống, câu chuyện pháp luật để dạy học cũng tạo sự đam mê cho học sinh, thay đổi cách học thụ động, liên hệ trực tiếp với những hành động của bản thân và xã hội là đúng hay sai, từ đó giúp các em tránh được những cám dỗ của xã hội. Vận dụng sáng tạo phương pháp này giáo viên sẽ làm cho học sinh hiểu biết về bản chất, vai trò và nội dung pháp luật trong một số lĩnh vực đời sống xã hội. Phương pháp này sẽ giảm bớt tính chủ quan, phiến diện làm tăng tính khách quan , khoa học cho học sinh. Kiến thức trở nên sâu sắc bền vững, dễ nhớ và nhớ nhanh hơn, lâu hơn,
Từ tính cấp thiết và đặc thù trên, việc sử dụng các tình huống, câu chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12 trở nên phù hợp, giúp học sinh chủ động hơn trong học tập, góp phần nâng cao hiệu quả của việc dạy và học. Các câu chuyện pháp luật sẽ cập nhật những tình huống, những câu chuyện gắn với bài học trong chương trình tạo cảm giác hứng thú của học sinh, giúp học sinh nhớ kỹ, từ đó giáo dục ý thức pháp luật, thực hiện pháp luật cho học sinh khi các em đang chuẩn bị bước vào cuộc sống xã hội sau khi tốt nghiệp. Với lý do trên tôi chọn đề tài: Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 làm sáng kiến kinh nghiệm cho công tác giảng dạy của mình và đồng nghiệp
6. Mục đích của giải pháp sáng kiến .
Nghiên cứu vấn đề này tôi sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện, tình huống pháp luật phù hợp với nội dung từng bài trong chương trình môn GDCD lớp 12, từ đó định hướng cho học sinh hiểu được nội dung, tạo tính hứng thú và nhận thức thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả dạy học.
Rèn luyện phương pháptự học , tự giải quyết vấn đềcho học sinh l. Thực tế cho thấy một số học sinh học rất chăm chỉ nhưng vẫn học kém, nhất là môn học có tính lí luận, khái quát cao như môn GDCD. Phần lớn số học sinh này khi đọc sách hoặc nghe giảng trên lớp không biết cách ghi nhớ hoặc nhớ rất mơ hồ những kiến thức trọng tâm vào trí nhớ của mình. Sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 giúp học sinh khắc sâu kiến thức, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo .
Giúp học sinh học tập một cách tích cực: Một số kết quả nghiên cứu cho thấy bộ não của con người sẽ hiểu sâu, nhớ lâu và in đậm viết, giúp học sinh học tập một cách tích cực, huy động tối đa sự tư duy và sáng tạo của học sinh mình, từ đó nhớ bài lâu và hiểu bài sâu.
Qua nghiên cứu đề tài này nhằm giúp học sinh hiểu nội dung lồng ghép tri thức một cách chủ động, tự giác và vận dụng sáng tạo kĩ năng GDCD vào cuộc sống, liên hệ trực tiếp với những hành động cụ thể. Môn GDCD ở trường THPT hình thành nên thế giới quan khoa học, phương pháp tư duy và cung cấp, rèn luyện cho học sinh những kỹ năng sống cơ bản giáo dục học sinh ý thức và hành vi người công dân, phát triển tâm lực và nhân cách con người toàn diện. đó là cơ sở khoa học để hình thành niềm tin cho học sinh, giúp các em có được định hướng đúng đắn trong hoạt động thực tiễn và giải quyết các mối quan hệ giữa bản thân với cộng đồng. Là môn học gắn bó chặt chẽ với thực tiễn cuộc sống - môn GDCD xây dựng thế giới quan, nhân sinh quan, phương pháp luận khoa học, giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức cho học sinh một cách trực tiếp.
Giúp học sinh biết ủng hộ cái đúng, cái tiến bộ, biết đấu tranh chống lại cái sai, lạc hậu, bảo thủ; biết kế thừa và phát huy những giá trị tốt đẹp của dân tộc và nhân loại; từng bước hình thành cho học sinh thói quen kỹ năng vận dụng những kiến thức pháp luật đã học vào cuộc sống, học tập và bảo vệ Tổ quốc, trở thành công dân có ích cho xã hội.
Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho các giáo viên dạy GDCD, giúp giáo viên tránh được những sai lầm về nhận thức và hành động trong quá trình giảng dạy,học sinh và những ai quan tâm đến vấn đề sử dụng các câu chuyện pháp luật để dạy học chương trình môn GDCD lớp 12.
7. Nội dung:
7.1 . Thuyết minh giải pháp mới.
- Tên giải pháp : Sử dụng các câu chuyện, tình huống pháp luật để vào bài mới
- Nội dung: Đây là hình thức giáo viên dùng một câu chuyện pháp luật có nội dung phù hợp với chủ đề bài học để đưa học sinh vào bài thay cho phần thuyết trình vào bài. Từ nội dung của câu chuyện, giáo viên làm rõ chủ đề của bài học và bằng những câu hỏi có tính liên kết để dẫn học sinh vào bài mới. Học sinh sẽ thấy cảm giác hứng thú để bước vào bài.
- Các bước tiến hành:
Bước 1 : Giáo viên nêu tình huống, câu chuyện pháp luật để dẫn dắt vào bài.
Bước 2: Giáo viên yêu cầu học sinh nêu suy nghĩ, nhận xét của mình về câu chuyện vừa kể.
Bước 3: Giáo viên nhận xét vào bài mới.
Ví dụ 1: Để dẫn học sinh vào Bài 1: Pháp luật và đời sống, Giáo viên có thể sử dụng 2 câu chuyện: Mẹ bán con và những phiên tòa ở vùng cao.
- Chị Sùng Thị Mi (Mèo Vạc, Hà Giang) đã bị tòa tuyên phạt 24 tháng tù (cho hưởng án treo) về hành vi tổ chức đưa người khác trốn đi nước ngoài trái phép. Sùng Thị Mi đã đưa con gái là Sùng Thị Cha đến “cậy nhờ” Giàng Thị Pho: “Nó muốn bỏ đi Trung Quốc, nhà tôi không có xe máy, nhà bà có xe thì đưa nó đi”. Ngay sau đó, Cha được Pho đưa sang Trung Quốc theo đường mòn và giao cho một người tên là Gia, không rõ họ. Pho về Việt nam và “trả công” cho mẹ đẻ của Cha (Sùng Thị Mi) 600 nghìn đồng. Cơ quan tư pháp địa phương cũng đã xác định, toàn bộ việc Cha bị đưa sang Trung Quốc bán, Sùng Thị Mi (mẹ đẻ Cha) biết rất rõ nhưng vẫn làm ngơ.
- Bị cáo Nông Thị Yến, quê ở Đồng Văn (Hà Giang) đã nhẫn tâm lập mưu bán đứa con trai (24 tháng tuổi) do mình rứt ruột đẻ ra với giá 1800 tệ (khoảng 5 triệu đồng Việt Nam). Nửa đêm, thị mở chuồng thả bò, sau đó hô mất trộm. Trong khi cả gia đình đang loay hoay đi tìm bò thì thị giao đứa bé cho kẻ môi giới lấy tiền tiêu xài. Bị cáo này đã bị tuyên phạt 10 năm tù giam.
Giáo viên: Em suy nghĩ như thế nào về câu chuyện pháp luật trên?
Học sinh trả lời, nêu suy nghĩ của mình.
Giáo viên nhận xét , vào nội dung bài học : như vậy 2 câu chuyện trên nói về những hành vi vô nhân tính của những con người không có lương tâm. Đây chỉ là 2 trong số những rất nhiều trường hợp trong xã hội được pháp luật phát hiện. Vậy còn những trường khác chưa được đưa ra ánh sáng thì sao? Pháp luật nước ta có vai trò và trách nhiệm như thế nào đối với đời sống? Chúng ta sẽ tìm hiểu nội dung bài học hôm nay
Ví dụ 2:Để dạy vào Bài 6:Công dân với các quyền tự do cơ bản. Giáo viên có thể sử dụng câu chuyện: Tử hình kẻ giết tài xế GrabBike
Năm 2015, Nguyễn Văn Hồ từ An Giang lên TP.HCM làm thuê và thuê phòng trọ ở xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh, TP.HCM.Do Hồ thường xuyên đi xe ôm nên quen biết ông Phạm Văn Hùng (chạy xe GrabBike) và có số điện thoại của ông Hùng. Ngày 3-12-2018, sau khi đi làm về đến phòng trọ, Hồ nảy sinh ý định cướp tài sản của những người chạy xe ôm để bán lấy tiền trả nợ và nghĩ đến việc sẽ cướp xe của ông Hùng.Để thực hiện ý định trên, khoảng 1h sáng 4-12-2018, Hồ gọi cho ông Hùng hẹn đến trước một căn nhà trên quốc lộ 1, phường Tân Tạo A, quận Bình Tân (gần ngã tư Bà Hom) để đón Hồ đi công việc. Trước khi đi, Hồ chuẩn bị sẵn một con dao. Đến khoảng 2h30 cùng ngày, ông Hùng đến điểm hẹn đón Hồ. Theo yêu cầu của Hồ, ông Hùng chở Hồ đến gần cầu Rạch Cầu Suối (đoạn ngã ba Kênh liên vùng và đường Rạch Cầu Suối), xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh. Hồ biết đoạn đường này vắng không có nhà dân và không có người qua lại nên chọn nơi này để ra tay.Khi ông Hùng chở Hồ đến địa điểm trên, Hồ kêu ông Hùng dừng xe và giả vờ gọi cho bạn. Lợi dụng lúc ông Hùng không chú ý, Hồ kề dao vào cổ uy hiếp.Ông Hùng giằng co, chống trả thì bị Hồ đâm nhiều nhát vào người, vào cổ. Ông Hùng van xin Hồ cứ lấy tài sản nhưng đừng giết ông. Thấy ông Hùng nằm im, Hồ lục túi quần của nạn nhân lấy điện thoại và 100.000 đồng cùng xe máy chạy về phòng trọ. Đến khoảng 6h30 ngày 4-12-2018, một người dân phát hiện thi thể ông Hùng nên đã đến Công an xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh trình báo.Sau khi gây án, Hồ về phòng trọ tắm rửa, thay quần áo và lên mạng xã hội tìm người bán xe gắn máy, điện thoại được 8 triệu đồng rồi đón xe về xã Long Kiên, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang. Đến ngày 29-3-2019, Hồ bị bắt giữ. Tại cơ quan điều tra, Hồ đã khai nhận hành vi phạm tội.Tại tòa, Hồ khai do gia cảnh khó khăn, thiếu tiền trả nợ nên nảy sinh ý định cướp tài sản của ông Hùng chứ không có ý định giết ông Hùng.Xét thấy hành vi của bị cáo là nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm đến tính mạng, tài sản của nạn nhân nên cần có mức án nghiêm khắc tương xứng với hành vi phạm tội của bị cáo. TAND TP.HCM đã xét xử và tuyên phạt Nguyễn Văn Hồ (23 tuổi, quê huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang) mức án tử hình về tội giết người và 7 năm tù về tội cướp tài sản, tổng hợp hình phạt là tử hình.
Giáo viên: Em suy nghĩ như thế nào về câu chuyện pháp luật trên?
Học sinh trả lời, nêu suy nghĩ của mình.
Giáo viên nhận xét , vào nội dung bài học: Qua câu chuyện trên chúng ta thấy các bị cáo đã vi phạm pháp luật, vi phạm đến quyền tự do của nhau, ảnh hưởng đến tính mạng của nhau, đến trật tự xã hội. Vậy quyền tự do của công dân là gì? Bài học này chúng ta sẽ tìm hiểu về điều đó. .
Ví dụ 3: Để vào dạy bài 7, công dân với các quyền dân chủ, Giáo viên đưa ra tình huống: Đúng vào ngày chủ nhật - ngày bầu cử đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân nhà lại có đám cưới của cô em gái, thấy vậy, anh Minh nói với người trong gia đình để anh đại diện đi bỏ phiếu hộ cho mọi người. Anh Minh định đi bầu thay như vậy có được không? Pháp luật quy định công dân thực hiện quyền bầu cử như thế nào?chúng ta vào bài hôm nay.
Giáo viên: Em suy nghĩ như thế nào về câu chuyện pháp luật trên?
Học sinh trả lời, nêu suy nghĩ của mình.
Giáo viên nhận xét , vào nội dung bài học
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
Giáo viên gợi ý: Theo quy định của pháp luật, công dân (cử tri) thực hiện quyền bầu cử bằng cách: mỗi cử tri được phát một phiếu bầu với giá trị ngang nhau; cử tri phải tự mình đi bầu, tự viết, tự bỏ phiếu, không được nhờ người khác bầu thay. Chỉ trong trường hợp cử tri không thể tự viết được phiếu bầu thì có thể nhờ người khác viết hộ, nhưng phải tự mình bỏ phiếu. Nếu vì tàn tật không tự bỏ phiếu được thì có thể nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu. Nếu cử tri ốm đau, già yếu, tàn tật không thể đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử cử người mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở của cử tri để cử tri nhận phiếu và bầu. Do vậy, việc anh Minh định đi bầu thay cho mọi người trong gia đình là không được, trái với những quy định pháp luật về bầu cử.
Khi giảng bài, giáo viên thường sử dụng phương pháp thuyết trình dùng lời nói để dẫn dắt học sinh vào bài học hoặc vào một phần nào đó của cấu trúc bài học. Sử dụng các câu chuyện pháp luật giáo viên có thể dẫn dắt học sinh vào bài học một cách trực tiếp tạo sự chú ý của học sinh.
- Kết quả khi thực hiện giải pháp:
+ Sản phẩm : Khi giảng dạy môn GDCD lớp 12 với việc sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học bộ môn tôi thấy:
Về phía học sinh:
Học sinh rất thích thú với cách vào bài mới bằng việc sử dụng các câu chuyện pháp luật dung giáo viên . Số học sinh hứng thú học đạt khoảng trên 85%.
Dưới sự hướng dẫn của giáo viên thì học sinh đã có những hiểu biết ban đầu về nội dung bài học. Từ đó kích thích các em tìm tò, hiểu sâu nội dung. Các em chủ động, có ý thức trong việc tiếp thu tri thức pháp luật, vận pháp luật vào trong đời sống; từ đó góp phần tạo nên sự chuyển biến trong suy nghĩ và hành động của học sinh. Các em đã tích cực hưởng ứng, tham gia các hoạt động học tập trên lớp, có trách nhiệm cao với công việc được giao, có lối sống, suy nghĩ tích cực .
Về phía giáo viên:
Qua tham khảo ý kiến của các giáo viên trong tổ chuyên môn, đặc biệt là các giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm, hầu hết các ý kiến đều đánh giá cao tính thực tiễn của việc Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12. Điều đó không chỉ góp phần nâng cao nhận thức về vấn đề pháp luật mà còn giúp giáo viên tự tin hơn khi đứng lớp. Học sinh rèn được các kĩ năng sống cần thiết cho cuộc sống hiện đại. Cho nên sáng kiến này sẽ là tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh trong trường THPT.
Cụ thể kết quả đạt được như sau:
+ Bảng so sánh:
Khi chưa sử dụng sáng kiến: Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12
Số học không có hứng thú với môn học: 105/186, chiếm tỉ lệ 56,5% .
Số học sinh hứng thú với môn học: 70/186, chiếm 37,6%.
Số học sinh không có ý kiến gì với môn học 11/186 chiếm tỉ lệ 5,9%.
| Lớp | Sĩ số | Số HS không hứng thú(%) | Số HS hứng thú(%) | Số HS không ý kiến(%) |
| 12A2 | 46 | 35 (76,1%) | 8 (17,4%) | 3 (6,5%) |
| 12A3 | 46 | 38 (82,6%) | 6 (13%) | 2 (4,4%) |
| 12a11 | 47 | 18 (38,3 %) | 26 (55,3%) | 3 (6,4%) |
| 12a13 | 47 | 14 (29,8%) | 30 (63,8%) | 3 (6,4%) |
Khi sử dụng sáng kiến vào trong từng bài giảng
Số học không có hứng thú với môn học: 24/186, chiếm tỉ lệ 12.9% Số học sinh hứng thú với môn học: 162/186, chiếm 87.1%.
Số học sinh không có ý kiến gì với môn học: 0 HS chiếm tỉ lệ 0%
| Lớp | Sĩ số | Số HS không hứng thú (%) | Số HS hứng thú (%) | Số HS không ý kiến (%) |
| 12A2 | 46 | 9 (19.6%) | 37 (80.4%) | 0 (0%) |
| 12A3 | 46 | 10 (21.7%) | 36 (78.3%) | 0 (0%) |
| 12a11 | 47 | 4 (8.5 %) | 43 (91.5%) | 0 (0%) |
| 12a13 | 47 | 5 (10.6%) | 42 (89.4%) | 0 (0%) |
Như vậy sau khi sử dụng sáng kiến này, số lượng học sinh có hứng thú, thích giờ GDCD ở cả 4 lớp đã tăng thêm 92 em, số lượng HS không có hứng thú với môn học giảm đi 81 em . Số học sinh không tỏ rõ thái độ không còn nữa, các em đều tự tin thể hiện rõ thái độ của mình.
Rõ ràng khi sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 đã tạo sự hứng thú, lôi cuốn giúp cho học sinh có thêm tình yêu đối với môn Giáo dục công dân- môn học vốn luôn bị coi là khô khan, khó hiểu và đạt được kết quả học tập cao hơn.
*Giải pháp 2 :
- Tên giải pháp :Sử dụng các câu chuyện, tình huống pháp luật để dẫn học sinh vào từng phần kiến thức của bài học .
- Các bước tiến hành:
Bước 1 : Giáo viên nêu tình huống để dẫn dắt vào một phần, một đơn vị kiến thức của bài hoc.
Bước 2: Giáo viên yêu cầu học sinh nêu suy nghĩ, nhận xét của mình về câu chuyện, tình huống vừa kể. Câu hỏi khai thác tình huống , câu chuyện liên quan đến phần nội dung kiến thức của bài.
Bước 3: Giáo viên nhận xét câu trả lời của học sinh , phân tích tình huống, khắc sâu kiến thức.
Ví dụ 1: Ở chủ đề 1: Pháp luật vàthực hiện luật,khi vào phần 4: vai trò của pháp luật đối với đời sống xã hội và đối với mỗi công dân, giáo viên có thể đưa ra tình huống: Sống với nhau được gần 10 năm, nhưng bà Hà luôn phải nhẫn nhục trước ông chồng vũ phu, nóng tính và hay chửi bới, đánh đập vợ con. Sự việc gần đây nhất, do không đồng ý trước việc bà Hà dồn tiền mua cho con gái một cái xe đạp để đi học, ông Phú đánh bà gẫy tay. Biết chuyện, mấy chị em trong Hội liên hiệp phụ nữ xã khuyên bà Hà nên biết dùng pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Vậy vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội đối với mỗi công dân như thế nào?
Học sinh trả lời, giáo viên gợi ý: Như vậy bà Hà sẽ nhờ cơ quan nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Pháp luật có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội. Đối với mỗi công dân, pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp của mình.Chúng ta đi vào tìm hiểu nội dung phần 4..
Ví dụ 2: Để dẫn học sinh vào Chủ đề 1 phần: Thực hiện pháp luật : Vi phạm pháp luật và trách nhiệm pháp lí. Giáo viên có thể sử dụng câu chuyện pháp luật: Cái giá phải trả: Chu Văn Đức (1963) và Trịnh Thị Hạnh Phương (1962) làm nghề bán phở. Năm 1993 vợ chồng Đức - Phương nuôi một người giúp việc tên là Nguyễn Thị Thắm (1987). Trong quá trình giúp việc tại gia đình này, chị Thắm không chỉ bị vắt kiệt sức lao động mà còn bị vợ chồng Đức - Phương đánh đập, chửi bới và hành hạ rất dã man: Dùng muôi nước phở hắt nước nóng vào người, dùng thanh tre, thanh gỗ đánh vào người, vào vùng kín, dùng dao nhọn đâm vào ống đồng chân trái gây thương tích, dùng kìm kẹp thịt hai bên mạng sườn... Do không chịu được việc hành hạ, chị Thắm đã bỏ trốn và tố cáo hành vi của vợ chồng Đức - Phương với công an. Việc chị Thắm bị đánh đập hành hạ đã để lại trên khắp cơ thể 424 vết sẹo, gây tổn hại sức khoẻ 34%. Toà án đã xét xử vợ chồng Đức - Phương về tội: “Hành hạ người khác” và “Gây tổn hại sức khoẻ cho người khác”. Cụ thể Chu Văn Đức 36 tháng tù cho hưởng án treo, Trịnh Thị Hạnh Phương 45 tháng tù giam, buộc 2 bị cáo bồi thường thiệt hại, về vật chất cho nạn nhân theo quy định của pháp luật.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
Giáo viên: Qua câu chuyện trên chúng ta thấy vợ chồng Đức - Phương đã vi phạm pháp luật, cái giá phải trả của gia đình Đức - Phương vì hành vi hành hạ ngược đãi chị Thắm là hoàn toàn thích đáng. Mọi công dân nếu vi phạm pháp luật đều phải chịu trách nhiệm pháp lí trước pháp luật. Vậy vi phạm pháp luật là gì? Chịu trách nhiệm pháp lí là gì? Chúng ta sẽ đến với nội dung này.
Ví dụ 3:Để dẫn học sinh vào Phần 2, bài 3: Công dân bình dẳng về trách nhiệm pháp lí, giáo viên có thể sử dụng tình huống: Tuấn 16 tuổi, do mâu thuẫn cá nhân, Tuấn đã đánh nhau với bạn cùng lớp, làm bạn bị thương phải nằm bệnh viện. Vậy Tuấn có phải chịu trách nhiệm về hành vi đánh bạn không? Pháp luật quy định thế nào về tuổi chịu trách nhiệm pháp lí?Tuấn phải chịu trách nhiệm pháp lí nào?
Học sinh trả lời, giáo viên hướng dẫn: Hành vi đánh người gây thương tích của Tuấn được quy định tại Điều 104 Bộ luật Hình sự về tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, N đã 16 tuổi vì vậy Tuấn phải chịu trách nhiệm hình sự về hành vi của mình theo quy định của pháp luật hình sự, căn cứ mức độ, hậu quả hành vi mà đó gây ra (mức độ thương tích).
Tuổi chịu trách nhiệm hình sự Người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 12 Bộ luật hình sự như sau:
Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm.
Người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng chưa đủ 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý (là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến mười lăm năm tù) hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng (là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc tử hình).
Kết quả khi thực hiện giải pháp:
+ Sản phẩm được tạo ra từ giải pháp
Qua khảo sát thực tế giảng dạy có sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật ở 4 lớp 12A2, 12A3, 12A11, 12A13 của trường.. Câu hỏi kiểm tra khảo sát 15 phút ngay sau giờ học như sau: Lên lớp 10, Hùng được bố mẹ mua cho xe máy để đi học. Hôm đó, vừa phóng xe ra khỏi nhà, đến ngã tư đầu phố, Hùng bị chú Cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe vì đi xe máy không đội mũ bảo hiểm. Qua kiểm tra giấy tờ, chú cảnh sát nói Hùng còn mắc thêm một lỗi nữa là chưa đủ tuổi đi xe máy. Chú cảnh sát đã phạt cảnh cáo Hùng.
Việc cảnh sát giao thông xử phạt Hùng là hình thức nào của thực hiện pháp luật? Hình thức đó được sử dụng trong những trường hợp nào?
Kết quả khảo sát, học sinh đạt điểm như sau:
| Lớp | Sĩ số | Dưới 5đ | Từ 5.5 đến 6 | Từ 6.5 đến 7.5 | Từ 8đ trở lên | ||||
| SL | Tỉ lệ % | SL | Tỉ lệ % | SL | Tỉ lệ % | SL | Tỉ lệ % | ||
| 12A2 | 46 | 0 | 0 | 1 | 2.2 | 10 | 21.7 | 76.1 | 65 |
| 12A3 | 46 | 0 | 0 | 5 | 10.9 | 15 | 32.6 | 26 | 56.5 |
| 12A11 | 47 | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 10.6 | 42 | 89.4 |
| 12A13 | 47 | 0 | 0 | 6 | 12.8 | 11 | 23.4 | 30 | 63.8 |
+Bảng so sánh:
Khi chưa sử dụng sáng kiến: : Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 .
Bảng thống kê điểm thi giữa kì I :
| Lớp | Số HS | Giỏi | Khá | Trung bình | |||
| Số lượng | Tỷ lệ (%) | Số lượng | Tỷ lệ (%) | Số lượng | Tỷ lệ (%) | ||
| 12A2 | 46 | 7 | 15.2 | 29 | 63.1 | 10 | 21.7 |
| 12A3 | 46 | 6 | 13.0 | 27 | 58.7 | 13 | 28.3 |
| 12A11 | 47 | 10 | 21.3 | 32 | 68.1 | 5 | 10.6 |
| 12A13 | 47 | 3 | 7,0 | 20 | 43 | 23 | 54 |
Khi sử dụng sáng kiến vào trong từng bài giảng:
Bảngthống kê điểm thi giữa học kì II.
| Lớp | Số HS | Giỏi | Khá | Trung bình | |||
| Số lượng | Tỷ lệ (%) | Số lượng | Tỷ lệ (%) | Số lượng | Tỷ lệ (%) | ||
| 12A2 | 46 | 20 | 42.6 | 21 | 45.5 | 5 | 10.9 |
| 12A3 | 46 | 22 | 47.8 | 16 | 34.8 | 8 | 17.4 |
| 12A1 | 47 | 39 | 82.9 | 8 | 17.1 | 0 | 0 |
| 12A13 | 47 | 29 | 61.7 | 13 | 27.7 | 5 | 10.6 |
Rõ ràng khi áp dụng dạy học bằng sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật đã giúp cho HS hứng thú, yêu thích môn học , ghi nhớ khắc sâu kiến thức, đạt được kết quả học tập cao hơn. So sánh kết quả điểm thi giữa kì I và điểm thi giữa kì II ta thấy được tỉ lệ học sinh đạt điểm trên 8 tăng nhiều, tỉ lệ học sinh đạt điểm trung bình giảm rõ rệt.
Kết quả đến giữa học kì II năm học 2020-2021, hơn 51% học sinh ở 4 lớp 12 đạt trên 8,0 điểm trong bài thi giữa kì môn GDCD. So với các lớp 12 khác trong khối tỉ lệ học sinh đạt trên 8.0 điểm của 4 lớp này cao hơn. Đặc biệt học sinh ở 2 lớp 12A11 và 12A13 rất hứng thú với giờ học GDCD, hiểu sâu những kiến thức pháp luật và thực hiện tốt các nghĩa vụ pháp luật. Thông qua những câu chuyện pháp luật các em được tiếp xúc với thực tiễn nhiều hơn và phân tích để hiểu sâu sắc nội dung bài học. Học sinh biết vận dụng kiến thức và thực tiễn, biết đánh giá thực tiễn và phát huy được tính tích cực trong học tập. Qua theo dõi và đối chiếu, học sinh của 4 lớp 12A2, 12A3, 12A11 và 12A13 hầu như ít vi phạm pháp luật ở trong trường học: các em đều tuân thủ luật giao thông đường bộ, đi đúng làn đường, phần đường, đội mũ bảo hiểm khi đi xe đạp điện… Những biểu hiện như văng tục, chửi bậy đánh nhau, hút thuốc lá… ít xuất hiện ở học sinh 4 lớp 12A2, 12A3, 12A11 và 12A13. Thi đua về nền nếp giữa các lớp 12 thì 12A11 đứng thứ nhất, còn các lớp 12A2, 12A3, 12A13 luôn đứng trong tốp đầu của khối. Số học sinh xếp loại hạnh kiểm tốt, khá các tháng trong kì đạt tỉ lệ cao , không có học sinh xếp loại hạnh kiểm yếu, học sinh hạnh kiểm trung bình thấp.
7.2. Thuyết minh về phạm vi áp dụng sáng kiến.
Sáng kiến Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 có thể áp dụng hiệu quả tại các trường THPT trong huyện Lạng Giang.
Dù mới chỉ là những kết quả bước đầu tôi cũng xin mạnh dạn trình bày để các bạn đọc tham khảo. Trong quá trình thực hiện sáng kiến này tôi đã được các đồng chí đồng nghiệp trong tổ, nhóm chuyên môn phối hợp, giúp đỡ đóng góp nhiều ý kiến. Tuy nhiên cũng khó tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được các đồng chí và bạn đọc bổ sung để giúp tôi hoàn thiện chuyên đề này, để việc giảng dạy môn GDCD thực sự có tác dụng to lớn trong việc hoàn thiện nhân cách con người, góp phần hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ của ngành Giáo dục và đào tạo trong sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay.
7.3. Thuyết minh về lợi ích kinh tế, xã hội của sáng kiến .
Do đặc trưng của môn học Giáo dục công dân lớp 12 nên việc sử dụng sáng kiến “Nâng cao hiệu quả sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12” là rất cần thiết, là một trong những phương pháp mới đem lại hiệu quả cao trong quá trình giảng dạy và học tập của giáo viên và học sinh. Với phương pháp dạy học mới này sẽ kích thích tư duy học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, sáng tạo chủ động trong học tập. Thông qua những câu chuyện pháp luật các em được tiếp xúc với thực tiễn nhiều hơn và phân tích để hiểu sâu sắc nội dung bài học. Học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn, biết đánh giá thực tiễn và phát huy được tính tích cực trong học tập. Tạo điều kiện cho học sinh thực hiện “học đi đôi với hành”, “lý thuyết gắn liền với thực tiễn” đảm bảo tốt cho sự phát triển nhân cách toàn diện cho các em. Do vậy việc giảng dạy phần công dân với pháp luật lớp 12 bằng sử dụng các câu chuyện pháp luật có vai trò rất quan trọng nhằm giúp cho học sinh có thêm hiểu biết, có thêm niền tin, tự tin bước vào cuộc sống, trang bị cho các em hành trang trước khi bước vào đời. Sử dụng phương pháp dạy học này kết hợp với các phương pháp khác sẽ đào tạo ra những con người phát triển toàn diện, có ích cho xã hội.
Bản thân tôi khi sử dụng câu chuyện, tình huống pháp luật để giảng dạy cho từng bài, tôi đã tích cực học hỏi, tìm tòi để bổ sung và hoàn thiện cho mình một phương pháp giảng dạy có hiệu quả, chất lượng giờ dạy được nâng lên rõ rệt, số lượng học sinh quan tâm và yêu thích môn học ngày càng tăng. Học sinh đã có ý thức đánh giá các hành vi đạo đức, pháp luật, rèn luyện các phẩm chất đạo đức, sống có kỷ cương, quan tâm đến các vấn đề xã hội ngày càng nhiều. Tuy nhiên theo cá nhân tôi, khi đứng trên bục giảng, giảng các kiến thức bộ môn GDCD nói chung và kiến thức về pháp luật nói riêng thì “nhân cách người thầy” chính là tấm gương đạo đức và pháp luật có sức thuyết phục nhất đối với học sinh; đó là sự giáo dục “ không lời mà đem lại hiệu quả cao”. Vì vậy, ngoài việc sưu tầm các tài liệu để giảng bài, tôi luôn tự nhắc nhở mình thực hiện tốt các chuẩn mực đạo đức cũng như chấp hành tốt chính sách pháp luật của nhà nước hơn nữa để tự tin đứng trên bục giảng, giúp các em học sinh thực sự trở thành những công dân tốt của đất nước
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Nguyễn Hoài Bảo, “Phương pháp dạy học bằng tình huống”, mạng giáo dục.
[2]. TS. Nguyễn Đăng Bằng (Chủ biên) (2001), “Góp phần dạy tốt - học tốt môn Giáo dục công dân ở trường Trung học Phổ thông), NXB Giáo dục.
[3]. Bộ Giáo Dục - Đào Tạo, “Tài liệu đổi mới PPDH môn GDCD trung học phổ thông”.
[4]. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), “Sách giáo viên lớp 12”, NXB Giáo dục.
[5]. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), “Sách GDCD lớp 12”, NXB Giáo dục.
[6]. Bộ giáo dục và đào tạo (2008), “Hướng dẫn thực hiện chương trình SGK lớp 12 môn GDCD”, NXB Giáo dục.
[7]. Bộ giáo dục và đào tạo, ĐH Huế, trung tâm đào tạo từ xa “Phương pháp giảng dạy GDCD ở trường THPT”, ĐH.
[8]. Bộ Giáo Dục - Đào Tạo, “Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình SGK lớp 12 môn GDCD”, NXB Giáo Dục.
[9]. Cơ quan bộ tư pháp, “Báo pháp luật”.
[10]. Trần Văn Thắng (chủ biên) - Nguyễn Trung Tín - Trần Quang Tuấn, “Tình huống giáo dục công dân 12”, NXBGD, 2008.
[11]. Nguyễn Trung Triều (2008), khóa luận “Sử dụng phương pháp kể chuyện trong bài dạy đạo đức lớp 11 môn Giáo dục công dân ở THPT”, ĐH Sư phạm Huế.
[12]. 120 câu hỏi pháp luật dành cho học sinh THPT -Vụ phổ biến giáo dục - Bộ Tư pháp.
[13]. 60 câu hỏi đáp về pháp luật dành cho học sinh lớp 12- Bộ tư pháp.
[14]. 10 câu chuyện pháp luật dùng trong dạy học pháp luật- Bộ tư pháp.
[15]. Sưu tầm cập nhật các câu chuyện pháp luật trên internet.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/