A. MỞ ĐẦU
I. BỐI CẢNH CỦA ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết, Công nghệ thông tin (CNTT) trong nhiều năm qua đã và đang phát triển rất mạnh mẽ, chi phối hầu hết các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, giáo dục, chính trị - xã hội. Trong Giáo dục - đào tạo, CNTT được sử dụng ở hầu hết các thể thức môn học, đem lại hiệu quả rõ rệt. Như vậy, CNTT đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến giáo dục và đào tạo, đặc biệt là trong giai đoạn đổi mới phương pháp dạy học.
Việc tạo ra một môi trường học tập sinh động và thú vị đóng một vai trò quan trọng trong việc giảng dạy và học tập tại trường phổ thông. Môi trường này là phương tiện cũng là mục đích của quá trình dạy học nói chung và của môn Tiếng Anh nói riêng. Bởi vì không phải người học Tiếng Anh nào cũng yêu thích và có khả năng tự học tốt. Vậy làm thế nào để một giáo viên Tiếng Anh có thể mang lại cho học trò những bài học thật thú vị, luôn mới mẻ, kích thích học sinh ham học? Mỗi bài học không chỉ khắc sâu kiến thức mà còn giúp học sinh luôn ấn tượng và nhớ mãi về màu sắc hình ảnh và âm thanh sinh động của nó, từ đó học sinh sẽ dễ dàng nhớ bài học khi được khơi gợi. Có nhiều cách để thể hiện hình thức này, tuy nhiên cách để lại ấn tượng nhiều nhất phải chăng chính là việc thiết kế trò chơi tương tác (Interactive Quizes) và các hoạt động (Interactive Activities) lồng ghép vào bài học là điều thiết yếu mà từ lâu đã được các giáo viên ứng dụng một cách thuần thục. Tuy nhiên việc thiết kế như thế nào để tạo sự thu hút của học sinh không phải là một điều dễ dàng nếu giáo viên không biết cách sử dụng CNTT ngay trong trường học.
II. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Việc lồng ghép vào bài giảng lên lớp với các công cụ hình ảnh, âm thanh là việc làm rất cần thiết trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ của CNTT. Qua đó học sinh sẽ cảm thấy thích thú, chăm chú học vì bài dạy sinh động và giàu tính tương tác. Nhưng không hẳn giáo viên nào cũng làm được một cách thuần thục, vì vậy dạy bằng phương pháp truyền thống là cách dạy phổ biến nhất từ trước đến giờ, hoặc nếu có trình bày bài giảng bằng Powerpoint (PPT) thì cũng chỉ là các hiệu ứng sơ sài chứ chưa thể tự tạo ra các hoạt động cũng như trò chơi kết hợp thủ thuật Triggermang tính chất chuyên sâu.
Để giáo viên có thể thiết kế một số trò chơi cũng như các hoạt động trên các slides thu hút học sinh tham gia như các Gameshow trên truyền hình thì cần có các thao tác tạo hiệu ứng đặc biệt khi thiết kế trò chơi và các hoạt động.
Từ những nhận định trên, với mong muốn được chia sẻ những kinh nghiệm mà tôi có được khi soạn giáo án điện tử bằng PPT, đặc biệt là những vấn đề khó khăn khi thiết kế các trò chơi tương tác để dạy Tiếng Anh hiệu quả mà tôi đã tự học và tích lũy trong những năm qua đến tất cả các bạn đồng nghiệp, những người đang bắt đầu nghiên cứu hoặc chưa thành thạo như tôi ở các năm trước, nhằm phần nào có thể giúp các đồng nghiệp giảm bớt thời gian tự học và nghiên cứu. Đó chính là lý do tôi chọn đề tài: “Tạo hiệu ứng trò chơi tương tác môn Tiếng Anh trên phần mềm Powerpoint.”
III. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
1. Phạm vi nghiên cứu
Bài viết này xin phép được đề cập về cách sử dụng phần mềm soạn bài giảng Powerpoint 2007, Powerpoint 2010, Powerpoint 2013 hoặc cao hơn, đặc biệt là đối với môn Tiếng Anh THCS vì các hoạt động kèm theo thủ thuật tôi giới thiệu trong bài nghiên cứu này thường được tôi áp dụng trên các lớp học do tôi chính thức giảng dạy, cụ thể là hai lớp 7D và 7E.
2. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu trong bài viết này chủ yếu là các trò chơi tương tác giúp các em học sinh cảm thấy thích thú qua mỗi tiết dạy và một số hoạt động kết hợp để hỗ trợ các trò chơi như cách thiết kế đồng hồ đếm thời gian trò chơi. Một điều thú vị là mỗi bài giảng có áp dụng CNTT cùng các hoạt động lồng ghép sử dụng các công cụ trình bày và kỹ thuật Trigger đều mang lại cho các em sự hào hứng trong học tập, đồng nghĩa với tiết dạy đó hiệu quả hơn nhiều.
IV. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Kỹ thuật Trigger hay lập trình đối tượng là những thuật ngữ quan trọng được áp dụng trong bài viết này và không ngoài mục đích nhằm hướng dẫn các thầy cô chưa thành thạo CNTT soạn bài giảng được tiếp cận và làm quen dần với cách soạn bài giảng Powerpoint kết hợp các trò chơi tương tác. Cũng tùy vào nội dung các bài tiết học trên lớp có thể chỉ cần phấn trắng bảng đen và các bước dạy truyền thống cũng mang lại hiệu quả, nhưng ở một số tiết dạy nếu áp dụng trình chiếu thì hiệu quả sẽ cao hơn rất nhiều. Đa số các thầy cô thường chỉ sử dụng trình chiếu Powerpoint vào các tiết thao giảng hoặc trong các kỳ thi Giáo viên giỏi các cấp. Nhưng không phải thầy cô nào cũng tự soạn bài giảng cho chính mình nếu cần đến các thủ thuật hiệu ứng thay vì các slides đơn điệu. Bản thân tôi cũng đã nhiều lần phải đi cùng các đồng nghiệp trong các kỳ thi để hỗ trợ quá trình soạn bài giảng và thiết kế các trò chơi tương tác. Ở một số trường giáo viên Tiếng Anh nhiều lúc phải cần đến sự hỗ trợ của người khác.
Từ những thực tế đó, tôi viết ra các giải pháp này mong được chia sẻ cùng các đồng nghiệp về cách soạn, thiết kế hiệu quả hiệu ứng cho các trò chơi và hoạt động tương tác trên phần mềm PPT.
V. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Với các hướng dẫn chi tiết trong kỹ thuật lập trình đối tượng tạo hiệu ứng trên các slides và thậm chí tạo sự tương tác giữa các đối tượng ngay trong một slide, hay giáo viên có thể viết, vẽ ngay trên slide đang trình chiếu bằng một số công cụ (như Text Box, Check Box…) giúp tiết kiệm được thời gian ghi bảng cũng như giúp cho bài học thêm sinh động hơn.
Tính đơn giản hóa trong các thủ thuật sẽ giúp các đồng nghiệp dễ tiếp cận hơn, phù hợp với tất cả các thầy cô kể cả những người chưa thành thạo CNTT, qua đó có thể giải quyết được những vướng mắc từ các giải pháp cũ thiếu tính sáng tạo, hạn chế hiệu quả trước đây.
Từ các đợt chuyên đề ở trường và huyện tôi thấy một số thủ thuật tạo hiệu ứng do tôi giới thiệu có tính thực tế cao, được các đồng nghiệp ủng hộ và tiếp cận thành công. Một số tiết dạy của các đồng nghiệp đã áp dụng một số trò chơi tương tác mang lại sự hào hứng cho các em học sinh.
B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ KHOA HỌC
1. Cơ sở lý luận:
Ứng dụng CNTT vào giảng dạy đã được đề cập rất lâu và rất cụ thể trong các Chỉ thị về giáo dục như: Chỉ thị 29 về việc"Ứng dụng và phát triển CNTT trong giáo dục và đào tạo sẽ tạo ra một bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lí giáo dục" . Hay “đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học theo hướng dẫn học CNTT như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp dạy học ở các môn”. Đặc biệt trong các năm học vừa qua là năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 55/2008/CT-BGDĐT ngày 30/9/2010 của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục với chủ đề “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT, đổi mới quản lý tài chính và xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”
Từ năm học 2015-2016 Bộ giáo dục - Đào tạo đã triển khai chương trình Bồi dưỡng thường xuyên qua các Modules trong đó có Module 19 về “Dạy học với CNTT” và Module 20 về “Tăng cường năng lực sử dụng thiết bị dạy học và ứng dụng CNTT trong dạy học” cho thấy việc ứng dụng CNTT vào trong từng tiết dạy là hết sức cần thiết, qua đó đã giúp giáo viên nhận thức sâu sắc hơn về tầm quan trọng cũng như xác định được vai trò của thiết bị dạy học trong đổi mới phương pháp dạy học, đặc biệt là thiết bị sử dụng CNTT.
2. Cơ sở thực tiễn:
Để thực hiện các mục tiêu trên hiệu quả và ngày càng nâng cao về chất lượng cũng như về số lượng thì mỗi nhà trường cần trang bị nhiều hơn các thiết bị hỗ trợ như máy chiếu, phòng nghe nhìn, các thiết bị âm thanh, v.v…. Bên cạnh đó, cũng cần có những buổi Workshop, Seminar để bàn về việc soạn giảng như thế nào để các tiết học trở nên thu hút học sinh hơn, tạo điều kiện cho giáo viên học tập trao đổi kinh nghiệm.
Tuy nhiên, trước mắt khi những vấn đề trên chưa được đáp ứng kịp thời thì việc giáo viên tự học và tự nghiên cứu để soạn giáo án điện tử là điều hết sức cần thiết nhằm phục vụ cho công tác giảng dạy nói chung và cho môn Tiếng Anh nói riêng. Tích cực thăm lớp, dự giờ, tham gia các buổi chuyên đề soạn giảng để trao đổi, chia sẻ, học hỏi đồng nghiệp cốt để làm sao có thể ứng dụng CNTT thật nhanh và hiệu quả vào trong từng đơn vị bài học có chất lượng là điều tốt nhất. Từ đó phần nào đáp ứng được nhu cầu hiện nay cũng như góp phần xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực.
II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ
Đa số giáo viên đều hiểu rõ tầm quan trọng và ích lợi của việc ứng dụng CNTT trong soạn giảng cũng như việc lồng ghép các trò chơi khi dạy Tiếng Anh, đặc biệt là đối với học sinh THCS. Bộ môn cần nhiều tranh ảnh, âm thanh, và những đoạn video clip minh hoạ đời sống thực của ngôn ngữ được sử dụng. Nhưng đến nay vẫn còn nhiều giáo viên ngại sử dụng giáo án điện tử vì nghĩ rằng sẽ tốn thời gian để chuẩn bị một bài giảng. Việc thực hiện một bài giảng một cách công phu bằng các dẫn chứng sống động trên các slide trong các giờ học là điều mà các giáo viên thường hay tránh và không muốn nghĩ đến.
Cơ sở vật chất còn thiếu thốn cũng là một trong những vấn đề ảnh hưởng đến công tác giảng dạy bằng máy chiếu của giáo viên. Vì hầu hết tất cả các trường hiện nay đều được trang bị máy chiếu tuy nhiên số lượng còn hạn chế nên giáo viên gặp khó khăn nếu muốn sử dụng thường xuyên. Hoặc đôi khi bị trùng tiết với các giáo viên bộ môn khác. Điều đó phần nào ảnh hưởng đến tính liên tục thực hành và giảng dạy của giáo viên.
Qua trao đổi với các bạn đồng nghiệp, hầu hết đều nói rằng mọi người thường gặp khó khăn nhất trong thiết kế trò chơi có tính tương tác. Nghĩa là, ngoài việc giáo viên tổ chức cho các em chơi các game nhưng sự lựa chọn phải tuỳ thuộc vào các em thì giáo viên chưa làm được. Do đó những trò mà giáo viên cho các em chơi dưới sự “ấn định” của mình và thực hành theo thứ tự đôi khi cứ lặp đi lặp lại khiến các em lâu dài sẽ chán nản. Tránh né hoặc bỏ qua việc thực hiện dạy bằng CNTT một cách thường xuyên để quay về với phương pháp truyền thống cho nhanh là điều dễ hiểu.
Thực tế trên địa bàn, các trường học và Phòng giáo dục lâu nay chưa tổ chức được các cuộc thi trình chiếu bài giảng điện tử soạn bằng PPT giữa các giáo viên với nhau nên dẫn đến các thầy cô thiếu động lực học hỏi và thực hành, thiếu kỹ năng thiết kế bài giảng điện tử bằng các hiệu ứng chuyên sâu.
...
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/