VẬN DỤNG TÍCH HỢP, KIẾN THỨC LIÊN MÔN TRONG
PHÂN MÔN VẼ TRANH LỚP 7 ĐỂ XÂY DỰNG LÒNG YÊU NƯỚC CHO HỌC SINH
I/ PHẦN MỞ ĐẦU.
1. Lý do chọn đề tài.
Lòng yêu nước là tình cảm yêu quý, gắn bó, tự hào về quê hương, đất nước và tinh thần sẵn sàng đem hết tài năng, trí tuệ của mình phục vụ lợi ích của Tổ quốc. Các biểu hiện cụ thể của lòng yêu nước của dân tộc Việt Nam ta bao gồm: Tình cảm gắn bó với quê hương đất nước; tình thương yêu đối với đồng bào, giống nòi, dân tộc; niềm tự hào dân tộc chính đáng; đoàn kết, kiên cường, bất khuất chống giặc ngoại xâm, để bảo vệ chủ quyền dân tộc và nền độc lập tự do của Tổ quốc; cần cù và sáng tạo trong lao động để xây dựng, phát triển nền văn hóa dân tộc và xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
Từ những hiểu biết mà tôi có, tôi muốn xây dựng cho học sinh nói chung và học sinh lớp 7 nói riêng nhận ra cái đẹp, tập nhận ra cái đẹp và vận dụng những hiểu biết về cái đẹp vào học tập và sinh hoạt hàng ngày, cho công việc mai sau góp phần xây dựng con người lao động mới phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Muốn xây dựng nên một thế hệ như vậy thì cần một yếu tố căn bản, đó là lòng yêu nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước...”. Vậy ngày nay, trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tinh thần yêu nước được thể hiện ở những khía cạnh nào? Cần phải xây dựng ra sao ?
Mục tiêu của UNESCO là " Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”. Hiện nay trong trường học vẫn còn đặt nặng việc học, giáo dục nước ta hiện nay, đang cố gắng chuyển dần từ đánh giá kiến thức của học sinh sang đánh giá phẩm chất và năng lực làm việc của học sinh. Nói một cách dễ hiểu, người học không chỉ học kiến thức mà quan trọng hơn là rèn luyện kĩ năng hành động liên quan đến kiến thức đó. Ngày nay, thế giới càng trở nên phẳng hơn nhờ sách vở, internet và các phương tiện truyền thông làm cho mọi người đều có thể tiếp cận thông tin, dữ liệu một cách bình đẳng, mọi lúc, mọi nơi. Như vậy, để tiếp nhận kiến thức không phải là quá khó khăn trong thời đại ngày nay mà quan trọng là biến kiến thức đó thành kĩ năng. Dạy học tích hợp sẽ là nền tảng giúp phát triển năng lực cho học sinh để các em biết cách bảo vệ cuộc sống và sống có trách nhiệm với cộng đồng. Trong môn mĩ thuật Bộ Giáo dục và đào tạo cũng đã có một số hướng dẫn tích hợp như : tích hợp giáo dục quốc phòng và an ninh, tích hợp nội dung học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,... Trước hết, các chủ đề liên môn, tích hợp có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn. Dạy học tích hợp - liên môn sẽ là nền tảng giúp phát triển năng lực cho học sinh để các em biết cách bảo vệ cuộc sống và sống có trách nhiệm với cộng đồng.
Tích hợp và liên môn cũng còn là một vấn đề khá mới mẻ với học sinh và cả giáo viên. Trong môn mĩ thuật trung học cơ sở, nhiều giáo viên còn lúng túng chưa biết phải tích hợp ở đâu, như thế nào, tích hợp như vậy là thiếu hay đủ. ngoài ra, trên thế giới đang có nhiều biến động, chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng, vấn đề biển Đông còn nhức nhối, trên mạng internet có nhiều thông tin làm nhiễu loạn lòng tin của dân ta với Đảng và Nhà nước. Ở cái tuổi lớp 7, trí óc non nớt của các em chưa thể hiểu ngay lập tức về một khái niệm quá trừu tượng về cảm giác tự hào dân tộc . Vì vậy tôi sẽ xây dựng cho các em lòng yêu nước ngay trong những bài giảng mĩ thuật, tích hợp thêm các môn học khác vào trong các bài học phân môn vẽ tranh để các em có thể sáng tác các tác phẩm theo đề tài, từ đó vẽ nên lòng yêu nước trong tranh và cả trong suy nghĩ của các em, để các em biết yêu từng hình ảnh đẹp trong cuộc sống, dạy về lòng yêu nước, về lòng biết ơn, về tinh thần anh dũng hi sinh của các chú bộ đội để các em hiểu đựơc sự hy sinh lớn lao của một dân tộc anh hùng, yêu từ những thứ nhỏ bé đến yêu cả đất nước lớn lao, Đất Nước chẳng phải là gì cao xa và trừu tượng nên tình yêu với đất nước cũng chẳng phải tình cảm gì quá khó thể hiện. Nhắc cho các em yêu những con người thuần lương hiền hậu, những quán cóc đơn sơ mà bình dị, những gánh hàng rong, hãy yêu những con đường, những ngõ phố …mà chẳng có ở bất cứ nơi đâu. Yêu đất nước, yêu quê hương em chẳng cần làm điều gì quá lớn lao, em hãy làm những việc nhỏ bé thôi mà đầy ý nghĩa. Đồng thời tôi cũng muốn chia sẻ một số hình thức tích hợp liên môn trong mĩ thuật lớp 7 với các đồng nghiệp để mọi người cùng góp ý.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.
a. Mục tiêu:
- Hướng dẫn học sinh tìm hiểubố cục, nắm bắt nội dung, các bước vẽ tranh đề tài.
- Nắm vững kiến thức cơ bản của đất nước Việt Nam, qua đó thể hiện tình cảm quê hương - đất nước - con người Việt Nam qua tranh. Biết kết hợp, vận dụng linh hoạt các kỹ năng và tư duy sáng tạo khi học mĩ thuật cũng như các môn học khác.
- Học sinh biết trân trọng và yêu thích nền nghệ thuật dân tộc nói riêng và lịch sử dân tộc nói chung.
- Xây dựng, phát triển tư duy, bồi dưỡng phát triển kỹ năng sống, nhân cách con người Việt Nam, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, niềm tự hào và tự tôn đối với truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam, có ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần đoàn kết, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.
b. Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu phương pháp dạy và học hiệu quả, phù hợp với phân môn vẽ tranh.
- Tìm hiểu một số phương pháp dạy phân môn vẽ tranh lớp 7 ở một số giáo viên.
- Tìm hiểu những kĩ năng hoạt động phù hợp với phân môn vẽ tranh lớp 7.
- Tìm hiểu những bài học có liên quan đến tiết học trong các môn học khác như Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Âm nhạc phù hợp để đưa vào bài học.
- Từ những tìm hiểu trên đưa ra một số ý kiến góp phần giúp học sinh và giáo viên đi đến những tiết học vẽ tranh mĩ thuật lớp 7 đạt hiệu quả hơn.
3. Đối tượng nghiên cứu.
Học sinh từ khối 7 của Trường THCS nói chung và Trường Nguyễn Du nói riêng.
4 Giới hạn của đối tượng.
- Các môn học khác có liên quan mà các em đã từng học ở lớp 6, lớp 7.
- Phân môn vẽ tranh trong chương trình sách giáo khoa mĩ thuật lớp 7.
- Giới hạn trong một số phương pháp giúp học sinh xây dựng lòng yêu nước thông qua phân môn vẽ tranh.
· Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết (Nghiên cứu qua các văn bản, chương trình, giáo trình, tài liệu sách báo về phương pháp dạy học môn Mĩ thuật lớp 7). Nghiên cứu các môn học khác trong chương trình lớp 6, lớp 7 có nội dung liên quan đến bài dạy.
· Phương pháp nghiên cứu thực tiễn :
- Điều tra phỏng vấn tình hình học sinh.
- Thực hành giảng dạy theo phương pháp mới.
- Tìm giải pháp rút kinh nghiệm.
- Cho học sinh hoạt động ngoài trời, tham quan di tích lịch sử, bảo tàng, nhà truyền thống, đơn vị lực lượng vũ trang, tổ chức trại hè, đọc sách, nghe, thi kể chuyện truyền thống, các hội thi tìm hiểu về quốc phòng và an ninh, thi kể chuyện Hồ Chí Minh.
- Tổ chức cuộc thi vẽ tranh trong trường.
- Phương pháp thực nghiệm dạy thí điểm ở một số lớp bằng phương pháp mà mình đề ra.
II/ PHẦN NỘI DUNG
Mĩ thuật là loại hình nghệ thuật tạo nên các tác phẩm trên mặt phẳng tranh bằng đường nét, màu sắc, đậm nhạt, trong không gian bằng các đường nét sáng tối, đậm nhạt. Mĩ thuật là nghệ thuật của con mắt, nhìn nhận cái đẹp bằng con mắt. Mĩ thuật là cách tạo ra cái đẹp, tùy thuộc vào khả năng tư duy sáng tạo, thị hiếu thẩm mĩ và cảm thụ của người tạo nên nó, cũng như vậy cách diễn tả này còn làm sáng tỏ hơn phương pháp dạy và học ở trường trung học phổ thông dạy cho học sinh cách sáng tạo cái đẹp theo khả năng, ý thức của mình, chứ không áp đặt dập khuôn theo một phương thức chung nào đó. Dạy mĩ thuật là cách giáo dục con người bằng cái đẹp, là cách thông minh và bổ ích cho sự phát triển của bộ não, giúp phát triển cá nhân, thể chất tinh thần, tư duy logic, sáng tạo, ngôn ngữ, cá nhân, xã hội.
Dạy học tích hợp, liên môn xuất phát từ yêu cầu của mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, đòi hỏi phải tăng cường yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề thực tiễn. Khi giải quyết một vấn đề trong thực tiễn, bao gồm cả tự nhiên và xã hội, đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến thức tổng hợp, liên quan đến nhiều môn học.
Tích hợp là một hoạt động mà ở đó cần phải kết hợp, liên hệ, huy động các yếu tố, nội dung gần và giống nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết, làm sáng tỏ vấn đề và cùng một lúc đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
Dạy học tích hợp là một quan niệm dạy học nhằm hình thành ở học sinh những năng lực giải quyết hiệu quả các tình huống thực tiễn dựa trên sự huy động nội dung, kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Điều đó cũng có nghĩa là đảm bảo để mỗi học sinh biết cách vận dụng kiến thức học được trong nhà trường vào các hoàn cảnh mới lạ, khó khăn, bất ngờ, qua đó trở thành một người công dân có trách nhiệm, một người lao động có năng lực. Dạy học tích hợp đòi hỏi việc học tập trong nhà trường phải được gắn với các tình huống của cuộc sống mà sau này học sinh có thể đối mặt vì thế nó trở nên có ý nghĩa đối với các em. Với cách hiểu như vậy, dạy học tích hợp phải được thể hiện ở cả nội dung chương trình, phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá, hình thức tổ chức dạy học.
Như vậy, thực hiện dạy học tích hợp sẽ phát huy tối đa sự trưởng thành và phát triển cá nhân mỗi học sinh, giúp các em thành công trong vai trò của người chủ gia đình, người công dân, người lao động tương lai.
Dạy học tích hợp là định hướng về nội dung và phương pháp dạy học, trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ học tập, thông qua đó hình thành những kiến thức, kĩ năng mới, phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.
Dạy học tích hợp có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông...
Còn dạy học liên môn là phải xác định các nội dung kiến thức liên quan đến hai hay nhiều môn học để dạy học, tránh việc học sinh phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau. Đối với những kiến thức liên môn nhưng có một môn học chiếm ưu thế thì có thể bố trí dạy trong chương trình của môn đó và không dạy lại ở các môn khác.
Trường hợp nội dung kiến thức có tính liên môn cao hơn thì sẽ tách ra thành các chủ đề liên môn để tổ chức dạy học riêng vào một thời điểm phù hợp, song song với quá trình dạy học các bộ môn liên quan.
· Các mức độ tích hợp cơ bản trong dạy học
Tiếp cận tích hợp đa môn tập trung trước hết vào các môn học. Các môn liên quan với nhau có chung một định hướng về nội dung và phương pháp dạy học nhưng mỗi môn lại có một chương trình riêng. Tích hợp đa môn được thực hiện theo cách tổ chức các “chuẩn” từ các môn học xoay quanh một chủ đề, đề tài, dự án, tạo điều kiện cho người học vận dụng tổng hợp kiến thức của các môn học có liên quan.
Theo cách tiếp cận tích hợp liên môn, giáo viên tổ chức chương trình học tập xoay quanh các nội dung học tập chung: các chủ đề, các khái niệm và kĩ năng liên ngành, liên môn.
Tích hợp liên môn còn được hiểu như là phương án, trong đó nhiều môn học liên quan được kết lại thành một môn học mới với hệ thống những chủ đề nhất định xuyên suốt qua nhiều cấp lớp. Ví dụ: Địa lí, Lịch sử, Sinh học, Xã hội, Giáo dục công dân, Hoá học, Vật lí, Địa lí được tích hợp thành môn “Nghiên cứu xã hội và môi trường” tại Anh, Australia, Singapore, Thái Lan.
Trong cách tiếp cận tích hợp xuyên môn, giáo viên tổ chức chương trình học tập xoay quanh các vấn đề và quan tâm của người học. Học sinh phát triển kĩ năng sống khi áp dụng các kĩ năng môn học và liên môn vào ngữ cảnh thực tế. Hai con đường dẫn đến tích hợp xuyên môn là học tập theo dự án và thương lượng chương trình học. Có thể coi tích hợp xuyên môn là đỉnh cao của tích hợp, khi mà ranh giới giữa các môn học bị xóa nhòa.
Tích hợp trong phân môn vẽ tranh là sự vận dụng tổng hợp các kiến thức kĩ năng của các phân môn vẽ trang trí, vẽ theo mẫu , thường thức mĩ thuật và kết hợp với kiến thức kĩ năng của các môn học có liên quan như Lịch sử, Địa lí, Âm nhạc, Ngữ văn, Thể dục,... vào dạy học. Việc tích hợp kiến thức liên môn vào phân môn vẽ tranh sẽ bổ sung cho các em một số hiểu biết văn hoá, xã hội, tình hình trong nuớc cũng như trên thế giới. Là một giáo viên mĩ thuật, tôi muốn dạy các em biết trân quí những hi sinh và khát vọng của tổ tiên, biết góp ước mơ của mình để hoàn thiện bức tranh mà họ gửi gắm bằng tình yêu và sự hiểu biết ấy, trên bức tranh Việt Nam của lớp lớp các thế hệ mai sau, các em sẽ góp nét bút để tô điểm thêm vô số nụ cười. Vẽ nên từng đường nét của vóc dáng và tâm hồn của đồng bào mình, và để lại một Tổ quốc đáng yêu hơn cho các thế hệ tương lai ấy là một ước mơ thật sự đẹp và thật sự lớn. Tình yêu với đất nước nằm ở nhận thức và con tim mỗi người. Được dung dưỡng, vun đắp bằng lý trí và cảm xúc thu được từ các tri thức về lịch sử, văn hóa, xã hội; từ cuộc sống tinh thần, hằng ngày, hằng giờ và có thể đuợc xây dựng qua môn mĩ thuật.Chắc chắn rằng, lòng tự hào với truyền thống cha ông và ý thức tự tôn dân tộc luôn tồn tại trong mỗi con người Việt Nam, tồn tại một cách vững bền dưới muôn vàn hình thái tình cảm khác nhau.
Ở lớp 6 các em đã được học mĩ thuật cơ bản, bước đầu hình thành phương pháp vẽ. Người giáo viên mĩ thuật cần phải nắm vững nguyên tắc đổi mới phương pháp dạy học, cách thức hướng dẫn học sinh lựa chọn nội dung bài vẽ, biết cách tiếp nhận thông tin phản hồi từ sự đánh giá nhận xét của học sinh. Cần có sự chuẩn bị kĩ càng về giáo án và đồ dùng dạy học trực quan, giúp các em rèn luyện nhiều kĩ năng như quan sát, phân tích, tính kiên trì, tính biểu cảm và sự khéo léo của đôi tay. Mỗi học sinh lại có khả năng nhận thức, sáng tạo và diễn đạt khác nhau; vì thế người giáo viên cần tôn trọng ý kiến của các em, tùy theo khả năng nhận thức mà có cách tích hợp khác nhau, dần dần xây dựng cho các em tình yêu Tổ quốc.
2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu.
a. Thuận lợi – Khó khăn
Thuận lợi :
- Mĩ thuật là môn học bổ ích, lý thú và tươi vui, có tính giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cao và là môn học bổ trợ tích cực cho các môn học khác. Vì thế các em đón nhận tiết học một cách nhiệt tình và hào hứng.
- Các chủ đề liên môn, tích hợp có tính thực tiễn nên sinh động, hấp dẫn đối với học sinh, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc.
- Điều quan trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp vào thực tiễn.
- Môn Mĩ thuật là môn học nghệ thuật, thu hút rất nhiều học sinh. Cho đến nay các trường đã có giáo viên dạy mĩ thuật, phong trào học Mĩ thuật ngày càng một sôi nổi, hầu hết các em học sinh hào hứng với môn học và môn học đã được chú ý.
- Phòng giáo dục đã tổ chức thi tích hợp cho giáo viên và liên môn cho học sinh từ năm 2015 đến nay. Các cuộc thi đã mang về nhiều bài dự thi hay, có chất lượng, phần nào thể hiện sự hiểu biết của giáo viên và học sinh về tích hợp và liên môn. Có đến 50,7 % giáo viên truờng trung học cơ sở Nguyễn Du thuờng xuyên tích hợp- liên môn trong các bài dạy.
- Để giảng dạytích hợp, liên môn môn mĩ thuật trong chương trình đào tạo được thành công, điều này phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như : tài liệu, phương tiện, đồ dùng trực quan, ...
- Có một số đồ dùng cần thiết cho việc giảng dạy Mĩ thuật cho học sinh như : bộ đồ dùng dạy học phân môn vẽ tranh lớp 7, sách tham khảo, một số tranh ảnh .
- Nhà trường quan tâm đầu tư công nghệ thông tin cho dạy học. Vì thế góp phần thuận tiện cho việc dạy và học của giáo viên, học sinh. Học sinh lúc nào cũng có đủ đồ dùng, không bị quên ở nhà.
- Dạy học theo các chủ đề liên môn không những giảm tải cho giáo viên trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn, tích hợp. Thế hệ giáo viên tương lai sẽ được đào tạo về dạy học tích hợp, liên môn ngay trong quá trình đào tạo giáo viên ở các trường sư phạm.
Khó khăn
+ Về nhận thức :
- Do quan niệm của một số giáo viên, một số bậc phụ huynh ,sự thiếu quan tâm mua sắm đồ dùng học tập cho học sinh, ... Điều đó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng học tập của giáo viên và học sinh gây cho học sinh cảm giác chán nản, không tự tin làm bài. Trên thực tế điều tra tôi còn thấy có giáo viên giảng dạy bộ môn về phương pháp sư phạm còn hạn chế, lời nói còn chưa hấp dẫn, lôi cuốn học sinh, trình bày bảng còn vụng về, lúng túng,... dẫn đến học sinh không lắng nghe, không tập trung tìm hiểu bài còn mơ hồ, không nắm được mục tiêu của bài học. Điều đó khiến cho các em không thích thú với bài học, vì thế không thấy được cái hay, cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống hàng ngày.
- Trình độ nhận thức của các em không đồng đều, đặc thù của con em đồng bào dân tộc lại hay tự ti, mặc cảm, ít xông xáo.
- Mức độ sẵn sàng của giáo viên đối với triển khai dạy học tích hợp còn thấp. Nhiều giáo viên chưa hiểu biết về dạy học tích hợp, nhầm lẫn khái niệm tích hợp liên môn và đa môn hoặc chưa từng lồng ghép giáo dục các vấn đề khác ngoài phạm vi nội dung sách giáo khoa.
- Thực tế cho thấy nhiều giáo viên chưa nắm rõ về tích hợp, thấy cái gì liên quan, giông giống thì gom vào thành tích hợp. Nếu tích hợp, liên hệ không hợp lý thì câu trả lời của học sinh có thể đi ngược lại điều giáo viên mong muốn.
- Khảo sát trong môn mĩ thuật tại trường trung học cơ sở Nguyễn Du cho thấy với tổng số 259 em học sinh trong đó có 72 em dân tộc tại chỗ thì thấy rằng: hơn 70% không phân biệt được khái niệm tích hợp và liên môn, 40,3 % các em không hề nghĩ lòng yêu nước có thể đuợc xây dựng qua tranh vẽ và 60,7 % học sinh không nghĩ rằng vẽ tranh có thể liên quan đến các môn học khác như Toán học , Ngữ văn hay Vật lí.
+ Trang thiết bị dạy học :
- Bên cạnh đó còn một số học sinh tỏ thái độ thờ ơ với môn học vì thực tế đời sống dân trí còn nghèo, hầu hết là con em thuần nông nên điều kiện để phụ huynh tập trung đầu tư cho học tập của các em còn hạn chế, điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần học tập của các em.
- Trang thiết bị, đồ dùng dạy học môn mĩ thuật nói chung và phân môn vẽ tranh nói riêng còn thiếu nhiều, đa phần đều in lại từ sách giáo khoa, tranh ảnh mĩ thuật dù có nhưng hạn chế,đồ dùng dạy học do giáo viên tự chuẩn bị nên thiếu quy chuẩn, thiếu tính thẩm mĩ, hầu như không có để các em quan sát, phần nào hạn chế những hiểu biết, chưa khích lệ tính sáng tạo của các em.
- Máy vi tính ở nhiều trường trung học cơ sở có kết nối internet nhưng còn giới hạn học sinh chưa thể cho các em thoải mái sử dụng nên học sinh không có điều kiện tìm hiểu trên mạng do đó những thông tin bên ngoài các em vẫn chưa cập nhật được.
- Bên cạnh đó giáo viên không sử dụng đồ dùng dạy học một cách hợp lí thì hiệu quả sư phạm không những không tăng mà còn làm học sinh khó hiểu, căng thẳng, ...
- Ngoài ra điều kiện nhà trường còn thiếu thốn như : phòng học môn Mĩ thuật, gian trưng bày, vật mẫu cho giáo viên và học sinh, phương tiện, đồ dùng trực quan, ... vì thế ảnh hưởng lớn đến kết quả học tập và giảng dạy của giáo viên và học sinh. Bộ môn mĩ thuật là bộ môn yêu cầu phải sử dụng nhiều đến phương pháp trực quan, tuy nhiên đồ dùng dạy học còn ít, phần lớn giáo viên dạy phải tự chuẩn bị. Nếu không có những dụng cụ phù hợp hỗ trợ cho tiết dạy - học thì hiệu quả đạt được sẽ không cao.
b. Thành công – Hạn chế
· Thành công
- Giúp học sinh tìm đuợc những điểm chung của cá môn học, liên hệ với thực tế, sử dụng thêm tài liệu, hình ảnh thực tế kết hợp tư vấn , giáo dục kĩ năng sống.
- Giúp giáo viên tìm được phương pháp phù hợp dạy phân môn vẽ tranh.
- Học sinh hình thành lòng yêu nước khi học vẽ tranh.
- Học sinh có hứng thú khi học vẽ tranh, củng cố cho các em một số kiến thức lịch sử.
· Hạn chế
- Đã có một số hiện tượng không hay xảy ra trong dạy học như giáo viên tích hợp không đúng lúc, đúng chỗ nên việc dạy tích hợp trở nên khiên cưỡng, gò ép. Hay giáo viên vì không có sự cân nhắc, lựa chọn nội dung và phương pháp dạy học nên dạy không đủ giờ.
c. Mặt mạnh – Mặt yếu
· Mặt mạnh :
- Học sinh nắm bắt và tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn. Học sinh phải trải nghiệm và tự làm ra sản phẩm vì chỉ trong quá trình đó học sinh mới vận dụng những kiến thức đơn thuần đã được học vào quá trình tạo ra sản phẩm ấy, kể cả kiến thức mới cũng được học sinh lĩnh hội một cách rất tự nhiên chứ không phải gượng ép như cách dạy truyền thống là đưa kiến thức cho học sinh.
- Nâng cao khả năng truyền đạt của giáo viên.
· Mặt yếu:
- Yêu cầu học sinh phải đầu tư nhiều thời gian để tìm tòi thêm kiến thức các môn học khác, thích nghi mới có thể đạt hiệu quả. Về phương pháp học nhóm, cần thiết phải đầu tư nhiều thời gian, học sinh phải luyện tập trong một thời gian mới thích nghi và giờ học mới có hiệu quả.
- Giáo viên phải đầu tư nhiều thời gian, chuẩn bị đồ dùng trực quan tương đối phong phú. Trong một tiết dạy – học gợi cảm hứng cho học sinh là điều rất cần thiết mà không phải người giáo viên nào cũng làm được, sự chuẩn bị tốt sẽ góp thêm phần nhiều thành công cho tiết dạy – học , cần nhất là hình ảnh phải phong phú, mới lạ, những hình ảnh bổ trợ và mở rộng phải phù hợp với nhận thức của các em. Việc tự giáo viên phải chuẩn bị nhiều hình ảnh gây tốn kém nhiều công sức và thời gian. Tích hợp cần có sự cân nhắc, cần phải được thực hiện trên cơ sở khoa học.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
d. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động.
- Tình trạng thầy đọc trò chép hoặc giảng giải xen kẽ vấn đáp, giải thích minh họa bằng tranh ảnh, dẫn đến học sinh quen lối học thụ động, gây khó khăn cho việc áp dụng lối dạy hoạt động tích cực.
- Nhiều giáo viên còn lúng túng, thiếu những phương pháp cụ thể tham khảo, học tập vận dụng phương pháp dạy học tích cực. Đã có nhiều cuộc thi về tích hợp - liên môn diễn ra nhưng số giáo viên và số trường phổ thông tham gia còn hạn chế. Trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thông khi triển khai sẽ là đại trà chứ không thí điểm như trước kia. Chính vì vậy, trên thực tế có giáo viên vì đã tích hợp không có sự cân nhắc, lựa chọn trong một bài dạy nên dạy không đủ giờ, cái chính chưa nói được bao nhiêu mà phần tích hợp đã căng phồng, làm biến dạng tiết học. Lại có giáo viên lầm tưởng tích hợp là dựa vào cái này để tranh thủ nói về cái kia, nói càng nhiều càng tốt. Có bộ phận không nhỏ giáo viên thì băn khoăn liệu tích hợp có làm “hỏng” môn học hay không nên tốt nhất là… không tích cái gì vào cả.
- Việc kiểm tra thi cử vẫn theo lối cũ, chưa khuyến khích cách học tự học, tự tìm tòi sáng tạo.
- Phương tiện, thiết bị dạy học môn mĩ thuật vẫn còn chưa đáp ứng được yêu cầu chương trình, còn có thể nêu thêm những nguyên nhân khác, đáng chú ý là giáo viên chưa giác ngộ ý nghĩa việc đổi mới phương pháp dạy học trong mục tiêu đào tạo lớp người mới, năng động sáng tạo phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nên chưa quyết tâm từ bỏ thói quen dạy học theo kiểu truyền đạt kiến thức sách vở thụ động.
- Đào tạo giáo viên chưa bắt kịp nhịp đổi mới; áp lực thời gian và áp lực chương trình học là những vướng mắc khi triển khai dạy học tích hợp.
- Nhiều em chép bài vẽ trên mạng internet mà thiếu suy nghĩ sáng tạo, làm việc nhóm nhưng chỉ một số em làm hay việc thiếu kinh phí và nhân lực cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá hay các cuộc thi vẽ tranh cũng là những lý do khiến chất lượng bài vẽ chưa cao.
3. Nội dung và hình thức của giải pháp.
a. Mục tiêu của giải pháp.
- Các giải pháp, biện pháp phải đúng trọng tâm vấn đề nghiên cứu, ngắn gọn, xúc tích, phù hợp với các đối tượng và phạm vi nghiên cứu. Giáo viên cần có hướng dẫn nhưng phải là hướng dẫn mở để họ biết hướng đi đúng nhưng có những cách thức khác nhau để đi tới đích. Cần tìm cách thử nghiệm dạy tích hợp theo cách gắn nội dung giảng dạy với bài học thực tiễn chứ không phải khiên cưỡng ghép kiến thức môn này với môn kia.
- Học sinh nâng cao khả năng nhạy bén với những tình huống, đặc điểm của phân môn vẽ tranh.
· Hoạt động của Giáo viên
- Xác định kiến thức, kĩ năng cơ bản cần đạt được sau giờ học.
- Những kĩ năng hợp tác rèn luyện cho học sinh.
- Thái độ học tập của học sinh trong giờ học.
- Giáo án được soạn theo phương pháp dạy học mới.
- Tài liệu tham khảo, đồ dùng dạy học, tranh ảnh, sách báo tư liệu liên quan đến bài.
- Bảng phụ hoạt động nhóm, nam châm, phấn màu…
- Cung cấp cho các em tên một số đầu sách phù hợp với chương trình học của các em để các em tự tìm hiểu, để làm cơ sở cho các em tìm tòi, sưu tầm thông tin.
- Cần xây dựng các chuyên đề tích hợp bằng các bài học thực tiễn, dựa trên cơ sở khoa học, tích hợp một cách khéo léo vào bài giảng theo đúng yêu cầu toàn phần, bộ phận hay liên hệ.
- Học sinh làm bài kiểm tra, thu hoạch tại mỗi địa điểm tham quan và học tập.
- Giáo án tích hợp được các giáo viên bộ môn ngồi lại với nhau để soạn giảng, trong đó tính toán những bài học nào, phần kiến thức nào có thể tích hợp, có mức độ liên quan... để chuyển tải đến học sinh.
- Khi giáo viên nêu ra một kiến thức nào đó mà có tranh ảnh kèm theo thì các em sẽ chú ý đến lời giảng của giáo viên hơn đồng thời các em cũng tin tưởng giáo viên hơn. Bên cạnh đó việc xen kẽ các hình ảnh vào trong giờ học sẽ giúp các em đỡ nhàm chán và mệt mỏi.
- Tổ chức lớp học sao cho đạt được hiệu quả tiết học theo bài hoặc theo chủ đề.
- Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm, trưởng nhóm, người báo cáo, thuyết trình, người viết bảng phụ….
- Điều khiển thực hiện hoạt động của các thành viên trong nhóm.
- Ngoài ra giáo viên cũng cần phải hình dung những tình huống xảy ra ngoài dự kiến như thế nào để có biện pháp xử lý. Khuyến khích các học sinh có năng khiếu tìm tòi sáng tạo hơn, giúp đỡ những học sinh còn lúng túng.
- Giáo viên cần nhiều thời gian đầu tư cho giáo án, tìm kiếm nhiều thông tin và phải có kiến thức liên ngành vững chắc.
· Hoạt động của học sinh
- Hoạt động nhóm một cách tích cực, thảo luận về nội dung, kế hoạch trong học tập, vạch ra phương hướng thực hiện kế hoạch đó nhằm đạt kết quả cao nhất.
- Đoàn kết, lắng nghe ý kiến của các thành viên trong nhóm.
- Tuân thủ theo tín hiệu điều khiển của giáo viên cũng như thay phiên nhau làm nhóm trưởng, thư kí hoặc người báo cáo, thuyết trình.
- Có ý thức thái độ hoạt động nghiêm túc, tích cực.
b. Nội dung và cách thức thực hiện của giải pháp.
Phân môn vẽ tranh lớp 7 gồm có 6 bài chiếm 11 tiết dạy, cụ thể là:
- Bài 5,6 : Tranh phong cảnh - 2 tiết.
- Bài 11, 12 : Đề tài Cuộc sống quanh em- 2 tiết.
- Bài 17, 18 : Đề tài tự chọn- 2 tiết.
- Bài 29, 30 : Đề tài an toàn giao thông- 2 tiết.
- Bài 32, 33 : Đề tài trò chơi dân gian - 2 tiết.
- Bài 34: Đề tài hoạt động trong những ngày hè- 1 tiết.
Yêu nước là “yêu những vật tầm thường nhất, yêu người thân, yêu Tổ quốc" không yêu cầu các em phải làm những việc to tát mà bắt đầu từ việc nhỏ đến hành động lớn sau này, vì vậy tôi sẽ kết hợp với nhiều lĩnh vực kiến thức, tăng cường các giờ học thực hành , hoạt động ngoại khoá theo chủ đề, giảm gánh nặng lý thuyết, tăng thời lượng thực hành, gắn liền với thực tiễn, bài tập có nội dung vận dụng kiến thức liên môn, cụ thể như sau:
· Bài 5,6 : Tranh phong cảnh - 2 tiết
Mục tiêu :
- Học sinh hiểu được tranh phong cảnh là tranh diễn tả vẻ đẹp của thiên nhiên thông qua cảm thụ và sáng tạo của nguời vẽ.
- Biết chọn góc cảnh đẹp để thực hiện bài vẽ tranh phong cảnh đơn giản, có bố cục, màu sắc hài hoà.
- Thấy được vẻ đẹp của tranh phong cảnh, từ đó bồi dưỡng thêm tình yêu quê hương đất nước.
Cách tích hợp- liên môn:
- Trong phần giới thiệu bài có thể tích hợp môn Âm nhạc với bài hát Làng tôi của Nhạc sĩ Văn Cao mà các em đã được học ở lớp 6, tiết 7.
"Làng tôi xanh bóng tre
Từng tiếng chuông ban chiều, tiếng chuông nhà thờ rung
Đời đang vui đồng quê yêu dấu
Bóng cau với con thuyền, một dòng sông.
Nhưng thôi rồi còn đâu quê nhà, ngày giặc Pháp tới làng triệt thôn.
Đường ngập bao xương máu tơi bời, đồng không nhà trống tan hoang.
Chiều khi quân Pháp qua
Chiều vắng tiếng chuông ngân, phá tan nhà thờ xưa.
Làng tôi theo đoàn quân du kích,
Cướp ngay súng quân thù trả thù xưa.
Bao căm hờn từ xa quê nhà, rừng chiều nhớ cánh đồng chiều xưa.
Từ xa quê trông lớp cây già, làng quê còn thấy buồn đau.
Ngày diệt quân Pháp tan,
Là lúc tiếng chuông ngân, tiếng chuông nhà thờ rung.
Làng tôi theo đoàn quân chiến thắng, đánh tan lũ quân thù về làng xưa.
Dân tưng bừng chặt tre phá cầu, cùng lập chiến lũy đào hào sâu.
Giặc chưa tan chiến đấu không thôi, đồng quê chào đón ngày mai."
Bài hát sẽ khơi gợi cho các em vẻ đẹp của làng quê Việt Nam và hình ảnh cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp của dân tộc.
- Phần hoạt động 1: Tìm và chọn nội dung đề tài có thể liên hệ những kiến thức môn Địa lí bằng việc sử dụng câu hỏi mở đầu " Nêu các vùng miền của nước ta ?". Từ đó giáo viên giới thiệu hình ảnh đẹp của các vùng miền và giới thiệu thêm hình ảnh về quần đảo Hoàng Sa- Truờng Sa thuộc chủ quyền lâu đời của nước ta cần được bảo vệ.
Hình1. Miền Nam: Nhà thờ chính tòa Đức Bà -Sài Gòn
Hình 2. Miền Bắc: Hồ Hoàn Kiếm- Hà Nội
Hình 3. Miền Trung: Bảo tàng Quang Trung- Bình Định
Hình 4. Đảo Trường Sa
Hình 5. Biển Hoàng Sa
Ngoài những hình ảnh đẹp về đất nước 3 miền thì nên đặc biệt giới thiệu tranh về quê hương Đăk Lăk để các em thấy được vẻ đẹp nơi các em đang sinh sống. Sau khi các em đã hình thành ý tưởng cần tổ chức cho các em vẽ ngoài trời để bức tranh thêm sinh động, thực tế.
- Phần củng cố, sau khi các em đã thấy được vẻ đẹp thiên nhiên xung quanh chúng ta thì có thể tích hợp môn Giáo dục công dân lớp 6- bài 7: "Yêu thiên nhiên, sống hoà hợp với thiên nhiên" bằng câu hỏi: Trách nhiệm của em đối với việc bảo vệ thiên nhiên ở địa phương là gì?
Hình 6. Học sinh trường Nguyễn Du vẽ ngoài trời
· Bài 11, 12 : Đề tài Cuộc sống quanh em- 2 tiết.
Mục tiêu:
- Học sinh tự quan sát, nhận xét thiên nhiên và các hoạt động thường ngày của con người.
- Tìm được đề tài phản ánh cuộc sống quanh em và vẽ tranh theo ý muốn.
- Có ý thức làm đẹp cho cuộc sống xung quanh.
- Xây dựng tình yêu quê hương đất nước, hiểu được trách nhiệm của thế hệ sau trong việc bảo vệ quê hương đất nước.
Cách tích hợp- liên môn:
- Đối với học sinh lớp 7 thì cuộc sống xung quanh các em gắn bó nhiều với trường học, vì thế có thể mở đầu bằng bài hát Hành khúc tới trường mà các em đã học ở tiết 10, lớp 6.
"Mặt trời lấp ló đằng chân trời xa
Rộn ràng chân bước đều theo tiếng ca
Non sông ta bao la mến yêu sao đất quê hương
Vui như chim reo ca tiếng hát em dưới mái trường
La la la la la la la la la"
- Trong phần Tìm và chọn nội dung đề tài, chúng ta có thể liên môn các môn học Thể dục, Vật lí bằng cách cho các em chia nhóm lên diễn tả lại các động tác thể dục đã học và đóng tiểu phẩm ngắn một tiết học Vật lí. Sử dụng kĩ năng các em đã học trong môn Ngữ văn, lớp 7- bài 13:" Luyện nói và phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học" để có thể phát biểu cảm nghĩ về vẻ đẹp của quê hương đất nước. Đồng thời sử dụng những hình ảnh về quê hương mà các em suư tầm được sẽ khơi gợi nên cảm xúc tích cực trong học sinh:
Hình 7. Bờ đập 82
Hình 8. Trường Nguyễn Du
- Tích hợp An ninh quốc phòng ở mục củng cố bằng câu hỏi" Các em cần làm gì để bảo vệ quê hương đất nước ngay từ bây giờ ?"
· Bài 17, 18 : Đề tài tự chọn- 2 tiết
Mục tiêu:
- Đánh giá về khả năng nhận thức và thể hiện bài vẽ của học sinh.
- Đánh giá những kiến thức đã tiếp thu được của học sinh, những biểu hiện tình cảm, óc sáng tạo ở nội dung đề tài thông qua bố cục, hình vẽ và màu sắc.
- Nâng cao hơn cách thể hiện và bước đầu tạo sự đa dạng về hình mảng, đường nét trong tranh.
- Tích hợp: gợi ý cho học sinh lựa chọn đề tài có thể vẽ về lễ hội, về cảnh đẹp quê hương, về Bác Hồ ( Bác Hồ với thiếu nhi, Bác Hồ với bộ đội...)
Tích hợp- liên môn:
- Ở mục Tìm và chọn nội dung đề tài có thể hướng cho các em vẽ một số hoạt động lao động của con người huyện Eahleo như làm cà phê, lễ hội cồng chiêng để thấy được cuộc sống tươi đẹp phát triển của quê hương:
Hình 9. Thu hoạch cà phê
Hình 10. Lễ hội cồng chiêng
Giới thiệu hình ảnh Bác Hồ với bộ đội để học sinh thấy được tình yêu thương vô bờ bến của Hồ Chí Minh:
Hình 11. Hồ Chủ Tịch đến thăm và chúc Tết cán bộ, chiến sĩ
Đoàn Không quân Sao Đỏ, tháng 2/1067.
Qua đó giáo viên kết hợp với môn Ngữ văn với bài " Đêm nay Bác không ngủ" đã học ở tiết 93-94, lớp 6; điều đó sẽ in sâu hơn vào trái tim các em về hình ảnh đẹp của Bác Hồ.
- Ở mục II/ Cách vẽ, sau khi nhắc lại cho các em các bước vẽ tranh đề tài, giáo viên lồng ghép thêm nội dung bài 6- lớp 6 của môn Giáo dục công dân bài" Biết ơn" để các em thêm ghi nhớ về công lao của người đi trước và cố gắng phấn đấu cho tương lai.
· Bài 29, 30 : Đề tài an toàn giao thông- 2 tiết
Mục tiêu:
- Học sinh hiểu biết thêm về luật An toàn giao thông.
- Học sinh có thể vẽ đựơc tranh về đề tài An toàn giao thông theo ý muốn.
- Học sinh có ý thức hơn khi tham gia An toàn giao thông.
Tích hợp- liên môn:
- Ở phần Tìm và chọn nội dung đề tài năm học 2016-2017, tôi có cho chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm diễn 1 tiểu phẩm ngắn về an toàn giao thông. Năm nay tôi sẽ tích hợp thêm hình ảnh người hâm mộ Việt Nam xuống đường ăn mừng chiến thắng đội tuyển nam U23 Việt Nam, để các em thấy rằng người Việt Nam ta có một trái tim đầy tự hào với tổ quốc, vừa vẫy cờ vừa hát về Hồ Chí Minh, nhưng đồng thời cũng nhắc nhở các em vui nhưng cũng cần phải chấp hành đúng luật giao thông.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
- Giáo viên có thể kết hợp thêm môn Giáo dục công dân, bài 14- lớp 6 " Thực hiện trật tự an toàn giao thông" bằng câu hỏi: " Cần tham gia giao thông như thế nào để đảm bảo an toàn?" Tham gia giao thông an toàn cũng là một hành động để bảo vệ tính mạng cho bản thân và mọi người xung quanh.
· Bài 32, 33 : Đề tài Trò chơi dân gian - 2 tiết
Mục tiêu:
- HS hiểu biết thêm về các trò chơi dân gian.
- HS có thể vẽ đựơc một trò chơi dân gian theo ý muốn
- HS có ý thức giữ gìn văn hoá chung của dân tộc .
Tích hợp- liên môn:
- Trong phần giới thiệu bài có thể tổ chức cho các em một số trò chơi đơn giản mà các em thường hay chơi như trò Oẳn tù tì, Tập tầm vông...
- Lồng ghép những bài đồng dao trong môn Ngữ văn như trò chơi Gánh gánh gồng gồng , Chuyền thẻ; hay các giai điệu bài hát trong trò chơi Tập tầm vông, Rềnh rềnh ràng ràng ở phần Tìm và chọn nội dung đề tài sẽ mang lại cho các em nhữnh cảm xúc vui tươi hồn nhiên cũng như một môi trường giáo dục mang tính học tập cộng đồng và vẻ đẹp phong phú trong kho tàng văn hoá dân tộc .
“Nu na nu nống
Cái Bống nằm trong
Con Ong nằm ngoài
Củ khoai chấm mật
Bà ngồi bà khóc
Con cóc nhảy ra
Con gà ú ụ
Bà mụ thổi xôi
Bà tôi nấu chè
Tò he cống dụt…”.
( Đồng dao- Nu na nu nống)
Bên cạnh đó, hình thức giao lưu trò chơi dân gian giữa các lớp trong các hoạt động ngoài trời sẽ tạo cơ hội cho các em tăng cường hiểu biết về văn hóa Việt Nam với các hoạt động vui chơi, khám phá như: trẻ em trình diễn trang phục dân gian, múa rối cạn, làm đồ chơi dân gian, chơi trò chơi dân gian… Học sinh có cơ hội tiếp cận với trò chơi dân gian để vẽ nên những bức tranh chân thật nhất đồng thời ý thức được trách nhiệm của mình với di sản văn hóa của dân tộc.
· Bài 34 : Đề tài hoạt động trong những ngày nghỉ hè - 1 tiết
Mục tiêu:
- HS hiểu biết thêm về các hoạt động trong những ngày nghỉ hè.
- HS có thể vẽ đựơc tranh về đề tài hoạt động trong những ngày nghỉ hè theo ý muốn.
- HS có ý thức hơn khi tham gia hoạt động trong những ngày nghỉ hè.
Tích hợp- liên môn:
- Ngoài việc vui chơi trong ngày hè Giáo viên có thể tích hợp các hoạt đọng xã hội trong hoạt động Tìm và chọn nội dung đề tài như hoạt động từ thiện giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn, quyên góp sách vở quần áo cho trẻ em nghèo; tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường như tuyên truyền không xả rác bừa bãi, dọn sạch đường thôn xóm, thu gom rác tái chế...Những hành động thiết thực này sẽ làm đẹp thêm cho quê hương đất nước, xây dựng một trái tim nhân ái, nghĩa tình.
Yêu nước không cần phải hô hào, cũng không cần phải làm điều gì thật lớn lao, yêu nước bắt đầu từ những việc nhỏ bé như cố gắng học tập tốt, hoàn thành nhiệm vụ học tập chính là yêu nước. Lựa chọn công việc phù hợp và hết mình vì công việc đó cũng là yêu nước. Tham gia giao thông an toàn, không phá hoại môi trường, tự giác trong mỗi hành động cũng chính là yêu nước. Các em hãy luôn ghi nhớ " 5 điều Bác Hồ dạy", hãy tự hào là người Việt Nam, thể hiện những tình cảm của mình trong bức tranh Đất nước.
Trên đây là một số sáng kiến- kinh nghiệm tôi tích luỹ được sau một thời gian giảng dạy tích hợp- liên môn trong phân môn vẽ tranh mĩ thuật lớp 7 nhằm xây dựng lòng yêu nước cho học sinh.
c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp
Bên cạnh việc tác động vào nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, việc thiết lập được mối quan hệ hợp tác tích cực tốt đẹp giữa thầy và trò, giữa các trò cũng sẽ tạo hứng thú cho học sinh. Hình thức tổ chức dạy học hấp dẫn cùng với một bầu không khí thân ái hữu nghị trong giờ học sẽ tạo ra sự hứng thú cho cả thầy và trò. Việc chú trọng vào mặt thành công của học sinh đòi hỏi giáo viên phải xây dựng các nhiệm vụ dạy học sao cho bảo đảm để các em có những thành công chắc chắn đầu tiên chứ không phải là những thất bại cay đắng đầu tiên.
Vẽ là năng khiếu và sáng tạo, nhưng không phải lớp nào thầy cô cũng đều cho các em thỏa sức vẽ theo những sáng tạo còn ngây thơ, trong sáng của mình. . Không nên áp đặt cho các em vẽ cầu vồng là phải đủ 7 màu thế này, nhà chỗ kia phải có cửa sổ, phải tô màu xanh đậm, phải vẽ thế này, thế khác...Không nên bắt trẻ vào đi tiếp trên lối mòn ấy, những lối mòn vốn tù mù và xa vời so với cuộc sống hiện đại cũng như trình độ của thế giới.
Giáo viên phải thường xuyên tìm hiểu học sinh muốn việc học diễn ra như thế nào, cái gì làm các em thích, cái gì làm các em không thích để có thể tổ chức quá trình dạy học như các em mong đợi. Cần nâng đỡ, khích lệ, thông cảm, chú trọng vào mặt thành công của các em. Đó là khả năng biết tự suy nghĩ, khả năng đồng cảm với học sinh, khả năng làm việc kiên trì tỉ mỉ, tôn trọng những sáng tạo của học sinh, dù rất nhỏ. Đạt được thành công trong học tập sẽ tạo ra hứng thú và niềm say mê học tập của học sinh, cảm giác xúc động khi thành công mới là nguồn gốc thật sự của ham muốn học hỏi. Trong những nét bút ấy, em tìm thấy gia đình, đường phố, mái trường và tình bạn – những khung cảnh thân thuộc đã tạo thành thế giới của riêng em. Và trong những nét bút ấy, các em cũng tìm thấy hình hài của chính mình.
d. Kết quả thu được qua khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu.
Thuận lợi
+ Đối với học sinh :
Việc áp dụng tích hợp- liên môn vào phân môn vẽ tranh mang đến cho các em học sinh những giờ học mĩ thuật vui vẻ, hào hứng và có hiệu quả. Mà các giờ dạy không còn nhàm chán và khô cứng mà có nhiều chuyển biến tích cực. Các em đã biết tự tư duy theo cách suy nghĩ của bản thân. Học sinh đã biết vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề thực tế.
Các em bắt đầu có ý thức chờ đợi giờ học thường thức mĩ thuật hơn, vì trong giờ học các em được tham gia nhiều hoạt động sôi nổi, hào hứng, tâm lý học thoải mái, không gò bó, mệt mỏi.
Các em hăng hái tìm hiểu thêm kiến thức của các môn học khác, nhanh chóng hiểu bài, không học vẹt. Đồng thời tôi cũng giới thiệu cho các em các trang báo uy tín để học sinh biết sử dụng internet đúng cách để tìm hiểu các vấn đề xã hội.
Tạo cho học sinh biết lắng nghe, trao đổi, thảo luận và đề xuất ý kiến. Điều đó đã tạo điều kiện học sinh diễn đạt ý kiến, đồng thời xây dựng lòng tự tin cho học sinh .
Tăng cường sự hợp tác, đoàn kết với nhau trong học tập của cũng như kiểm tra lẫn nhau của các nhóm góp phần tạo không khí thi đua trong học tập giữa các nhóm và giữa các học sinh với nhau; nâng cao thái độ, ý thức học tập của học sinh.
Phát huy được tính độc lập, sáng tạo và năng nổ của học sinh . Bên cạnh đó học sinh còn được rèn luyện kỹ năng tìm tòi, kỹ năng tự học… gây hứng thú học tập đối với môn học khác, tính tự giác, tính tích cực độc lập trong quá trình học tập nhằm nâng cao chất lượng học tập của mình.
Tranh vẽ của các em thể hiện rất nhiều cảm xúc và sáng tạo, diễn tả vẻ dẹp của đất nước rất độc đáo, không sao chép.
+ Đối với giáo viên:
Xây dựng các nội dung chính để giảng dạy. Với việc học hỏi các kiến thức có liên quan xung quanh môn mĩ thuật, sẽ giúp giáo viên nâng cao hiểu biết, dễ dàng tổng hợp, rút gọn các ý chính cho học sinh dễ hình dung và không bị trùng lặp.
Xác định những năng lực có thể nâng cao cho học sinh trong từng nội dung.
Biên soạn các câu hỏi , bài tập để đánh giá năng lực của học sinh với sự giúp đỡ của các giáo viên bộ môn, sẽ cùng nâng cao tay nghề.
Năng lực chuyên môn, tổ chức quản lý lớp cũng như hướng dẫn và điều hành tập thể của người giáo viên ngày càng được nâng cao.
Giáo viên có thể linh hoạt quản lý lớp học và đáp ứng nhu cầu học tập của từng học sinh.
Giáo viên có nhiều thời gian tiếp xúc, trao đổi và hiểu được tâm tư nguyện vọng của từng học sinh trong học tập.
Tổ chức dự giờ, thăm lớp, rút kinh nghiệm.
Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi trong việc ứng dụng tích hợp- liên môn, tôi còn gặp không ít những khó khăn như:
Trình độ của học sinh không đồng đều nên với các câu hỏi tích hơp- liên môn còn nhiều em lúng túng. Nhiều em còn học thụ động, không tham gia nhiệt tình các hoạt động học tập.
Phương tiện, thiết bị phục vụ cho việc dạy - học còn nhiều hạn chế chưa đáp ứng được yêu cầu dạy - học của giáo viên và học sinh. Chưa có phòng học cho môn mĩ thuật, nhiều em hoàn cảnh còn nhiều khó khăn nên không có điều kiện tham gia ngoại khoá, tham quan các di tích lịch sử để vẽ tranh.
Giáo viên gặp khó khăn trong việc kiểm tra, đánh giá một cách chính xác, cụ thể về mức độ nhận thức của từng học sinh, nhất là đối tượng học sinh yếu, kém.
Đồng thời do khống chế thời gian đã làm ảnh hưởng không nhỏ đối với các tiết tích hợp- liên môn. Áp lực thành tích cao làm giảm hiệu quả và hứng thú trong việc dạy và học.
Kiến thức của nhiều môn quá rộng nên giáo viên bộ môn khó nắm bắt, cần nhiều thời gian đầu tư giáo án.
Hiệu quả
Với việc sử dụng các phương tích hợp và liên môn, qua gần 1 năm vận dụng 2016-2017 tôi đã thu về nhiều kết quả tốt. Chất lượng học sinh học phân môn vẽ tranh nâng cao rõ rệt. Cụ thể năm học 2015-2016 phân môn vẽ tranh lớp 7, học sinh có số bài Đạt chiếm 99,2%; năm 2016-1017 này chất lượng bài vẽ được nâng cao với số bài Đạt chiếm 99,8% . Nhiều bài vẽ đẹp, có chất lượng tham gia thi vẽ tranh cấp trường, thi cuộc thi " Chiếc ô tô mơ ước 'rất đông đảo, đạc biệt có học sinh đạt giải ba cuộc thi vẽ tranh chào mừng đại hội Đoàn cấp huyện. Học sinh tham gia tương tác nêu lên nhiều suy nghĩ mới mẻ, các em cũng hăng hái tham gia các phong trào giúp đỡ người gặp khó khăn.
Sau đây là một số tranh vẽ của học sinh lớp 7:
III/PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận
Để đạt được những kết quả như trên, tôi nhận thấy rằng:
- Việc tích hợp - liên môn còn khá mới mẻ, đòi hỏi giáo viên phải luôn cập nhật thông tin, trau dồi kiến thức các môn học khác, tìm hiểu kĩ giáo án để tìm ra phương pháp dạy tôt nhất.
- Người giáo viên phải thật sự yêu thích công việc của mình. Có lòng kiên nhẫn bởi vì đối tượng mà mình đang dạy còn hiếu động, suy nghĩ còn chưa chín chắn.
- Trao đổi phương pháp dạy học với các đồng nghiệp, đặc biệt là đối với các anh chị có nhiều năm kinh nghiệm để cùng nhau dự giờ góp ý, đúc rút ra các ưu nhược của từng phương pháp.
- Các phương pháp được vận dụng một cách linh hoạt, có thể sử dụng một hay nhiều phương pháp trong một giờ học. Có thể áp dụng mọi nơi, mọi lúc, trong lớp học hay giờ ngoại khoá.
- Quan trọng hơn hết phải tạo ra một tiết học sinh động, thoải mái, sôi nổi, lôi kéo tất cả các học sinh cùng tham gia hoạt động. Có như vậy các em mới có cảm giác thích học không nhàm chán.
- Trên đây là những phương pháp mà tôi đã học hỏi từ các đồng nghiệp đi trước cùng với nghiên cứu và vận dụng của bản thân trong quá trình dạy học để đúc rút ra được. Rất mong được sự quan tâm góp ý của quý thầy cô để các phương pháp nêu trên được hoàn thiện và có thể áp dụng rộng rãi.
2. Kiến nghị
Nhà trường cần bổ sung thêm kinh phí cho các hoạt động tham quan các đợt tham quan, vẽ ngoại cảnh; để giáo viên và học sinh được cung cấp thêm nhiều kiến thức thực tiễn, theo kịp với sự phát triển của chương trình mỹ thuật.
Tổ chức các chuyên đề, thảo luận, trao đổi các bài giảng hay, các phương pháp dạy học mới giữa giáo viên mỹ thuật với nhau để học hỏi nâng cao kinh nghiệm cho bản thân.
Nên bổ sung trong sách giáo khoa một số nội dung kiến thức các môn học cần tích hợp - liên môn, không nên đặt nặng vấn đề thành tích, điểm số mà cần xem xét cả quá trình học của học sinh.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã thu thập và đúc kết được trong quá trình giảng dạy, dự giờ. Mong rằng bài viết sẽ góp phần nâng cao hiệu quả dạy - học không chỉ riêng bộ môn mỹ thuật mà còn là những bộ môn khác trong nhà trường. Chắc chắn bài viết không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự góp ý chân thành để đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !
Tài liệu tham khảo:
[1] Nguyễn Xuân Thành (2015) Nghiên cứu dạy học tích hợp- liên môn ,Hà Nội.
[2] .
[3] Nhà xuất bản Giáo dục (2014), Sách giáo khoa Âm nhạc và Mĩ thuật 6, Hà Nội.
[4] Nhà xuất bản Giáo dục (2014), Sách giáo khoa Âm nhạc và mĩ thuật 7, Hà Nội.
[5] Nhà xuất bản Giáo dục (2014), Sách giáo khoa Giáo dục công dân 6, Hà Nội.
[6] Nhà xuất bản Giáo dục (2014), Sách giáo khoa Ngữ văn 6, Hà Nội.
[7] Website :www.mythuatvietnam.info
[8] Website :www.tuoitre.vn
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/