I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Giáo dục Mầm non là cấp học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chiếm vị trí quan trọng để đào tạo nên những con người phát triển toàn diện. Trong giáo dục Mầm Non có nhiệm vụ xây dựng cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách con người. Trách nhiệm nặng nề và cao cả ấy phụ thuộc vào sự chỉ đạo sát sao của cán bộ quản lý và giáo viên mầm non tạo nên nền tảng vững chắc, là chặng đường khôn lớn của trẻ, giúp trẻ có một cơ thể hoàn mỹ, giàu về tâm hồn, đẹp về ý tưởng.
Khoa học và thực tiễn đã chứng minh, trẻ em lứa tuổi từ 0 - 6 tuổi là giai đoạn phát triển nhanh, mạnh mẽ về thể lực và trí lực cũng như toàn bộ cơ thể. Đó là giai đoạn khám phá, trải nghiệm, hình thành những kĩ năng cần thiết cho cả cuộc đời, vì vậy trẻ rất hiếu động và luôn có sự mày mò tìm hiểu trong cuộc sống hàng ngày, chính khả năng hiếu động, tính tự tin và tò mò trong khi trẻ hoàn toàn chưa có kinh nghiệm trong việc tự phòng tránh tai nạn và đảm bảo an toàn cho chính mình sẽ dẫn tới việc trẻ bị tai nạn bất cứ lúc nào. Bên cạnh đó, cách chăm sóc, giáo dục trẻ không đúng hoặc không có phương pháp cũng dẫn tới các sang chấn về tâm lý - gây ra các tai nạn về tinh thần đối với trẻ. Vì vậy, việc quản lý bảo vệ an toàn, phòng chống tai nạn cho trẻ là vô cùng quan trọng đối với sự phát triển của trẻtrong trường mầm non.
Trong những năm gần đây, tai nạn thương tích xảy ra đối với trẻ em rất nhiều, tại lễ công bố kết quả khảo sát quốc gia tai nạn thương tích tại Việt Nam được tổ chức tại Hà Nội đã nêu rõ: “Tai nạn thương tích là một vấn đề sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam với tỉ lệ tử vong và thương tích cao so với các bệnh lây nhiễm và không lây, trong đó, tai nạn giao thông đường bộ và đuối nước là những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho cộng đồng Việt Nam”. Trong đó, “5 nguyên nhân tai nạn thương tích gây tử vong hàng đầu ở nhóm trẻ em/vị thành niên từ 0-19 tuổi là: tai nạn giao thông, ngã, động vật tấn công, vật sắc và bỏng”. Chính vì vậy, việc phòng, chống tai nạn thương tích là một việc hết sức cấp bách hiện nay, đòi hỏi toàn xã hội phải có những hành động thiết thực để ngăn chặn những nguy cơ tai nạn thương tích đe dọa đến tính mạng và sức khỏe của trẻ em nước ta, đặc biệt là trẻ lứa tuổi mầm non, những chủ nhân tương lai của đất nước.
Tình hình tai nạn thương tích ở trẻ em trong các cơ sở giáo dục trẻ ở nước ta đặc biệt là trong các trường mầm non hiện nay cũng thường xảy ra. Do cơ sở vật chất không đảm bảo yêu cầu, số lượng trẻ quá đông, trong khi đó, trẻ em lại rất hiếu động, tò mò, chưa có kinh nghiệm nên rất dễ xảy ra các tai nạn như: ngã, chấn thương chảy máu, hóc sặc, bỏng… Mặt khác, một số giáo viên mầm non chưa được tập huấn để xử lí những tình huống cấp bách, chưa có kinh nghiệm, kĩ năng xử lí cấp cứu trẻ còn yếu dẫn đến việc chưa đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ. Bên cạnh đó, công tác quản lý hoạt động phòng, chống tai nạn thương tích trong trường đã thực hiện nhưng chưa thực sự sát sao và chú trọng, chưa xác định rõ nội dung của công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ gồmg những hoạt động gì,...
Để ngăn chặn và phòng chống tai nạn thương tích – đảm bảo an toàn cho trẻ, Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị về tăng cường công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em, chỉ thị đã nêu rõ: “Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo xây dựng môi trường sư phạm lành mạnh, không có bạo lực”; tiếp tục triển khai sâu rộng và thực hiện có hiệu quả phong trào thi đua “xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, chú trọng việc rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho học sinh trong nhà trường
Nắm vững tinh thần đó, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư Qui định về xây dựng trường học an toàn, phòng, chống, tai nạn thương tích trong cơ sở giáo dục mầm non, nêu rõ “Mục đích xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích” là “để đảm bảo an toàn cho trẻ, khi trẻ được chăm sóc, nuôi, dạy tại cơ sở giáo dục mầm non.
Thấy được tầm quan trọng của vấn đề này, tập thể CB, GV, NV Trường MN chúng tôi luôn đặt công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ lên hàng đầu, là một trong những yếu tố cấp bách và cực kỳ quan trọng, góp phần chăm sóc sức khỏe cho trẻ một cách toàn diện, là một trong những nhiệm vụ trọng tâm quyết định đến chất lượng, uy tín của nhà trường.
Tuy nhiên do trường được xây dựng đã lâu nên bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp, một số hạng mục của công trình hiện nay không đảm bảo như hệ thống điện nước, gạch nền nhà bị phồng, gãy,... Bên cạnh đó, giáo viên trẻ nhiều, kinh nghiệm chăm sóc và có kỹ năng sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ còn hạn chế, do đó không thể loại bỏ được các sự cố có thể xảy ra ngoài ý muốn đối với trẻ trong thời gian trẻ ở trường bất kỳ lúc nào.
Là một hiệu phó phụ trách chăm sóc nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe cho trẻ, tôi luôn băn khoăn, trăn trở làm thế nào để đảm bảo an toàn tuyệt đối, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ, giúp trẻ phát triển cân đối, hài hòa về Đức, Trí, Thể, Mỹ và Lao động? Bằng tấm lòng yêu nghề, mến trẻ, căn cứ vào tình hình thực tế, qua thời gian học tập, nghiên cứu, đảm nhiệm công tác quản lý hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng trẻ, để đạt mục đích nêu trên , tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số biện pháp quản lý, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non”
- Trường luôn nhận được sự quan tâm động viên và tạo điều kiện giúp đỡ của UBND huyện Gia Lâm, Phòng GD&ĐT huyện Gia Lâm về cơ sở vật chất và chuyên môn nghiệp vụ.
- Trường có hệ thống phòng lớp, có sân chơi, đồ chơi ngoài trời cho trẻ hoạt động, các phòng, lớp đều được trang bị trang thiết bị, đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho công tác giảng dạy chăm sóc giáo dục trẻ.
- Trường có góc y tế và nhân viên y tế, Tủ thuốc được trang bị đầy đủ cho công tác sơ cấp cứu ban đầu: bông, băng, gạt, dầu gió, thuốc sát trùng, các nẹp bằng tre,....
- Đội ngũ cán bộ quản lý có trình độ chuyên môn trên chuẩn, nhiệt tình năng động, luôn nỗ lực học tập, tìm tòi nghiên cứu phấn đấu xây dựng trường ngày một phát triển, luôn làm tốt công tác xã hội hóa trong công tác phối hợp xây dựng trường lớp, đầu tư cơ sở vật chất , trang thiết bị phục vụ cho công tác giảng dạy, chăm sóc giáo dục trẻ.
- Đội ngũ đoàn kết, nhiệt tình, tâm huyết, yêu thương trẻ, có trình độ chuyên môn đạt chuẩn và trên chuẩn.
- Phụ huynh quan tâm, tin tưởng vào chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ của nhà trường.
- Trẻ ngoan, có nề nếp, có kiến thức và kỹ năng hoạt động, tích cực tham gia vào các hoạt động do trường, lớp tổ chức.
- Một số hạng mục công trình do sử dụng cũng đã lâu nên bắt đầu có dấu hiệu xuống cấp hư hỏng phần nào ảnh hưởng đến công tác chăm sóc trẻ cũng như có thể gây nguy hiểm cho trẻ.
- Nguồn kinh phí tự chủ chi cho đầu tư xây dựng cơ bản, tu sửa trường lớp hạn hẹp nên ảnh hưởng phần nào đến sửa chữa cũng như trang bị cơ sở vật chất khi cần.
- Một số giáo viên còn chưa thật sự chủ động tích cực, linh hoạt trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, kỹ năng sơ cấp cứu, kinh nghiệm phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ còn hạn chế.
- Công tác quản lý chỉ đạo đôi khi còn chưa được sát sao, chưa kịp thời.
- 1 số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến tình hình sức khỏe cũng như khả năng của trẻ nên công tác phối hợp chăm sóc trẻ còn gặp một số khó khăn nhất định.
3.1. Biện pháp 1: Khảo sát thực trạng và tìm hiểu nguyên nhân trẻ thường bị tai nạn thương tích
Để tìm ra những biện pháp hay và có hiệu quả trong công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ, tôi đã tiến hành khảo sát tình hình tai nạn thương tích của học sinh trong trường, tôi thấy trẻ bị thương tích chủ yếu là do ngã là cao nhất. Khi đi sâu nghiên cứu, tìm hiểu, tôi đã tìm ra những nguyên nhân chủ yếu sau khiến trẻ bị tai nạn thương tích:
Từ phía học sinh: Trẻ hiếu động, hay chạy nhảy, chưa tập trung chú ý lắng nghe lời hướng dẫn của cô giáo.
Từ phía giáo viên: Chưa quan tâm sâu sát tới trẻ, nhất là trong giờ hoạt động ngoài trời, chơi tự do, chưa chú ý nhắc nhở trẻ phòng, chống các tai nạn thương tích thường gặp như: ngã,..., chưa nắm chắc đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ để có biện pháp tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp,....
Từ cơ sở vật chất: do nền gạch trơn trượt, chạy dễ bị ngã, sân trường được đổ bê tông nên khi trẻ ngã dễ bị đau và xây sát, nền gạch của một số lớp bị phồng, bị gãy vỡ, hành lang của 1 số lớp bị nứt, bị giột…
Từ phía nhà quản lý: chưa thật sự sát sao, chưa có sự chỉ đạo, quan tâm kịp thời và triệt để, chưa kịp thời phát hiện bồi dưỡng cho giáo viên của mình những kiến thức kỹ năng còn thiếu hụt, chưa kịp thời trang bị tu sửa cơ sở vật chất bị hư hỏng, thiếu an toàn cho trẻ, những trang thiết bị không đúng quy cách để gây nên những sự cố đáng tiếc....
Khi tìm hiểu được các nguyên nhân dẫn đến trẻ bị tai nạn thương tích như vậy đã giúp tôi đưa ra các biện pháp phù hợp để làm giảm hoặc loại trừ các nguyên nhân đã được xác định.
3.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch hoạt động phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ.
Kế hoạch là toàn bộ nội dung, những điều vạch ra có hệ thống về những công việc dự định làm trong một thời gian nhất định, với mục tiêu, cách thức, trình tự, thời gian tiến hành.
Lập kế hoạch hay xây dựng kế hoạch là việc lựa chọn một trong những phương án hành động cho toàn bộ và từng bộ phận của một tổ chức. Nó bao gồm sự lựa chọn các mục tiêu của tổ chức, của từng bộ phận và xác định các phương thức để đạt mục tiêu.
Hay cụ thể hơn, xây dựng kế hoạch chính là việc quyết định trước bằng
việc trả lời các câu hỏi: 1) Làm cái gì?; 2) Làm như thế nào?; 3) Ai sẽ làm?;và,
4) Khi nào bắt đầu và khi nào kết thúc?
Việc xây dựng kế hoạch có bốn mục đích quan trọng: 1) ứng phó với sự
bất định và sự thay đổi; 2) Tập trung sự chú ý vào các mục tiêu; 3)Tạo khả năng
đạt các mục tiêu một cách kinh tế, và 4) Giúp cho các nhà quản lý có khả năng
kiểm soát quá trình tiến hành nhiệm vụ.
Vì vậy, lập kế hoạch (xây dựng kế hoạch) có ý nghĩa đặc biệt quan trọng,, là một trong những nhiệm vụ cơ bản của công tác quản lý nói chung và quản lý bảo vệ an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ nói riêng. V.I.Lê nin đã từng ví: “Mọi kế hoạch đều là thước đo, tiêu chuẩn, đèn pha và là cái mốc”.
Trước đây, các bản kế hoạch phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ chỉ là mang tính hình thức đối phó, xây dựng ra cho đủ văn bản giấy tờ. Các bản kế hoạch thường chưa xác định rõ nội dung của công tác bảo đảm an toàn, phòng chống tai nạn thương tích gồm các hoạt động gì, thông tin thường thiếu cụ thể, chưa xác định rõ được nhiệm vụ trọng tâm . Chưa biết cách xây dựng (lập kế hoạch) công tác bảo đảm an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ,..., nhiều bản kế hoạch được xây dựng nội dung chỉ là thống kê các công việc của nhân viên y tế,... Do vậy, khi bản kế hoạch được tổ chức thực hiện , không có người thực hiện, không có người giám sát,...dẫn đến hiệu quả của bản kế hoạch chưa cao.
Chính vì vậy, khi thực hiện đề tài, tôi đã nghiên cứu cách thức lập kế hoạch sao cho hiệu quả dựa vào các tài liệu hướng dẫn và qua thực tế đúc rút kinh nghiệm. Căn cứ vào kế hoạch xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích của Phòng GD&ĐT hướng dẫn, căn cứ vào tình hình thực tế của trường, tôi đã xây dựng kế hoạch phòng, chống tai nạn thương tích tổng thể của trường bám sát mục tiêu, nhiệm vụ năm học của trường đề ra, kiện toàn ban chỉ đạo phòng chống tai nạn thương tích bao gồm Ban giám hiệu, Y tế, Tổ trưởng, khối trưởng, phân công rõ trách nhiệm cho từng thành viên. Sau đó, từ kế hoạch tổng thể, tôi đi sâu xây dựng kế hoạch hành động cụ thể. Trong bản kế hoạch sẽ có nội dung công việc hay tên hành động, có thời gian bắt đầu và kết thúc, địa điểm, có người thực hiện, người phối hợp, người giám sát, dự kiến kết quả.
Mẫu của bản kế hoạch như sau:
| STT | Tên hoạt động | Thời gian | Người thực hiện/phối hợp | Người giám sát | Kết quả | Hướng khắc phục |
| | | | | | | |
Với bản kế hoạch chi tiết, cụ thể như vậy, giúp tôi luôn hình dung rõ mọi công việc và chủ động khi điều hành công việc, đưa các hoạt động vào nề nếp. Bản kế hoạch thể hiện rõ trách nhiệm của từng thành viên phải thực hiện. Không những vậy, dựa vào bản kế hoạch tôi có thể kiểm tra, đánh giá các hoạt động và kết quả đạt được, giúp tôi quản lý công tác bảo đảm an toàn, phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ dễ dàng và hiệu quả hơn.
Bác Hồ đã từng nói:
“Hòn đá to, hòn đá nặng
Một người nhấc, nhấc không đặng
Hòn đá to, hòn đá nặng
Nhiều người nhấc, nhấc lên đặng”
Câu nói đó đã thể hiện rất rõ, muốn thực hiện thành công một nhiệm vụ, một mục tiêu nào đó thì phải bắt nguồn từ sức mạnh đoàn kết đó là tập thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và mục tiêu đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích không nằm ngoài sức mạnh đoàn kết đó.
Bắt nguồn từ nguyên nhân giáo viên, nhân viên thiếu kiến thức, kỹ năng, tôi đã lựa chọn biện pháp bồi dưỡng nhận thức cho giáo viên, nhân viên. Để trẻ luôn được đảm bảo an toàn tuyệt đối trong trường thì những người quản lý nói chung và tập thể giáo viên, nhân viên nói riêng phải có những hiểu biết nhất định về công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ, về nội dung, về các biện pháp đảm bảo an toàn cho trẻ. Chính vì vậy, tôi đã phối kết hợp với các đồng chí trong Ban giám hiệu nhà trường tổ chức các hình thức tuyên truyền giáo dục bằng nhiều hình thức như phát tờ rơi, trang bị tài liệu sách vở có liên quan đến việc đảm bảo an toàn cho trẻ cho các lớp. Bên cạnh đó, trong các buổi họp hội đồng nhà trường, các buổi dự sinh hoạt chuyên môn, tôi thường triển khai các văn bản theo quy định có nội dung liên quan tới công tác phòng, chống tai nạn thương tích, xây dựng trường học an toàn, chú trọng và đi sâu quán triệt các nội dung trong Thông tư của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cơ sở giáo dục mầm non.
Không những vậy, tôi đã trao đổi với giáo viên, nhân viên về các nội dung như sau:
- Cách tiếp cận và phòng ngừa tai nạn thương tích;
- Các nguyên nhân do tai nạn thương tích và các biện pháp phòng tránh đối với trẻ: Tai nạn giao thông, đuối nước, ngã, bỏng, ngộ độc, động vật cắn, ngạt thở; tai nạn do vật sắc nhọn, do chơi các trò chơi nguy hiểm;...
- Cách phòng tránh các tai nạn thương tích thường gặp;
- Hướng dẫn một số kỹ thuật sơ cấp cứu thông thường;
- Xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ.
Đồng thời tôi cũng yêu cầu đồng chí Y tế được tham gia các buổi tập huấn về tập huấn sơ cấp cứu ban đầu cho trẻ do cấp trên tổ chức sẽ về tập huấn lại cho giáo viên, nhân viên tại trường. Mặt khác, tôi cũng mua các đĩa, sách hướng dẫn sơ cấp cứu tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ em phát cho các lớp để giáo viên tự học được ở mọi lúc mọi nơi.
Để những kiến thức và kỹ năng về công tác đảm bảo an toàn, phòng chống, tai nạn thương tích cho trẻ đi sâu hơn vào với giáo viên, nhân viên tôi đã đưa các câu hỏi có nội dung liên quan tới nội dung, các biện pháp đảm bảo an toàn cho trẻ, các kỹ năng chăm sóc, xử trí các tai nạn thường gặp vào các đề thi lý thuyết các hội thi: Hội thi “Quy chế chăm sóc nuôi dưỡng trẻ”, Hội thi “Giáo viên dạy giỏi, nhân viên nuôi dưỡng giỏi cấp trường”,...
Bằng việc bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng về công tác bảo đảm an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho giáo viên, nhân viên như vậy, đã góp phần nâng cao nhận thức cho cán bộ, giáo viên, nhân viên trường tôi về tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn cho trẻ. Cán bộ, giáo viên, nhân viên đã có những hiểu biết về nội dung, các biện pháp và sự cần thiết của việc đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non. Không những vậy, qua các buổi tập huấn, cán bộ, giáo viên, nhân viên trường tôi đã nắm được các kỹ năng xử trí các tai nạn thường gặp, không chỉ để chăm sóc trẻ ở trường, mà còn chăm sóc được con em mình tại gia đình.
Tôi hiểu rằng, các cô có cẩn thận bảo vệ trẻ đến đâu cũng không thể tránh được những thiếu sót dẫn đến trẻ bị tai nạn thương tích vì đặc điểm tâm sinh lý của trẻ rất hiếu động, hay nghịch ngợm, thích tìm tòi, khám phá mọi vật xung quanh. Vì vậy, bên cạnh việc bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng cho giáo viên, tôi đã chỉ đạo triển khai, lồng ghép các nội dung phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ vào chương trình giáo dục theo chủ đề để trẻ có thể tự bảo vệ, phòng tránh được các tai nạn thương tích có thể xảy ra với mình .
Tùy theo độ tuổi, khả năng của trẻ, tùy theo từng chủ đề và căn cứ vào kết quả mong đợi của trẻ theo lĩnh vực phát triển, để giúp trẻ nhận biết và tránh một số nguy cơ không an toàn, tôi đã cùng giáo viên lựa chọn và đưa các nội dung giáo dục phòng, chống tai nạn thương tích theo từng chủ đề vào hoạt động học hoặc hoạt động khác sao cho tự nhiên, khéo léo, lồng ghép một cách nhẹ nhàng, không gò ép nhiều nội dung vào cùng một hoạt động, đồng thời phải lựa chọn các hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục phù hợp để trẻ tiếp nhận các thông tin một cách hào hứng, không bị gò bó và gượng ép.
Các nội dung giáo dục phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ được lồng ghép vào các chủ đề, theo từng lứa tuổi như sau:
* Lứa tuổi nhà trẻ
| STT | Chủ đề sự kiện | Nội dung giáo dục phòng , chống tai nạn thương tích |
| 1 | Bé đến trường mầm non | - Nhận biết một số vật dụng nguy hiểm ( dao, kéo, ổ điện,...), nơi nguy hiểm tại trường (cầu thang, ao, nhà vệ sinh,...) |
| 2 | Bé và gia đình | - Nhận biết một số vật dụng nguy hiểm ( dao, kéo, bếp ga, phích nước nóng,...), nơi nguy hiểm tại nhà ( nhà vệ sinh, cầu thang,...) - Nhận biết nguy cơ không an toàn và phòng tránh khi sử dụng dao, kéo,..., ăn các quả có hạt, không vào buồng tắm, nơi chưa nước khi không có người lớn,.... |
| 3 | Giao thông | - Nhận biết nguy cơ không an toàn và phòng tránh: Khi tham gia giao thông, không đi qua đường khi không có người lớn dắt, không thò đầu thò tay ra ngoài xe, không theo người lạ,... |
| 4 | Con vật đáng yêu | - Nhận biết nguy cơ không an toàn khi tiếp xúc với các con thú dữ |
| 5 | Cây rau- Hoa quả | - Nhận biết nguy cơ không an toàn khi sử dụng dao, kéo,... ăn các quả có hạt |
| STT | Chủ đề sự kiện | Nội dung giáo dục phòng , chống tai nạn thương tích |
| 1 | Trường mầm non | - Nhận biết những vật dụng, nơi an toàn và không an toàn tại trường. - Mối nguy hiểm khi theo người lạ, ra khỏi khu vực lớp, trường khi chưa được phép của cô giáo, giữ an toàn cho bản thân và cho bạn khi chơi. |
| 2 | Bản thân | - Phòng tránh nguy hiểm: Tập nói với người lớn khi bị lạc: địa chỉ, số nhà, tên bố mẹ hoặc anh chị |
| 3 | Gia đình | - An toàn khi sử dụng đồ dùng trog gia đình, tránh những vật dụng, nơi nguy hiểm. |
| 4 | Nghề nghiệp | - An toàn: tránh nơi nguy hiểm ở các khu vực sản xuất. - An toàn tránh một số dụng cụ của nghề: mối nguy hiểm khi nghịch và nhặt bơm kim tiêm ( vì dễ bị lây nhiễm bệnh),..... |
| 5 | Giao thông | - An toàn khi tham gia giao thông |
| 6 | Nước và các hiện tượng thời tiết (MGL) Nước- Mùa hè - Bác Hồ ( MGB + MGN) | - Nhận biết và tránh những nơ nguy hiểm: ao, hồ, bể chứa nước,... |
| 7 | Thế giới thực vật | - Mối nguy hiểm khi trèo cây, trú mưa dưới gốc cây to |
| 8 | Thế giới động vật | - Mối nguy hiểm khi đến gần chó, mèo lạ, cẩn thận khi tiếp xúc với một số con vật |
| 9 | Quê hương - đất nước | - An toàn khi tham gia lễ hội tại quê hương |
| 10 | Trường tiểu học | - An toàn: Mối nguy hiểm khi chọc bút, ném thước kẻ vào bạn,.. |
Với các nội dung giáo dục như trên, tôi hướng dẫn giáo viên tích hợp một cách nhẹ nhàng vào các tiết học thông qua hình thức giáo dục trẻ hoặc tổ chức thành một tiết học hoặc thông qua các giờ hoạt động vui chơi, hoạt động chiều,...giúp trẻ nhận ra các mối nguy hiểm đó và ảnh hưởng của nó tới bản thân mình.
Ví dụ 1
- Chủ đề “Bé và gia đình”
+ Nhận biết tập nói: Một số đồ vật nguy hiểm
-> Qua hoạt động này, giúp trẻ nhận biết và tránh một số đồ vật nguy hiểm như: phích nước nóng, ổ điện, dao, kéo, bếp gas đang bật,....
Ví dụ 2: Khám phá xe máy
Ở hoạt động này, giáo viên giúp trẻ hiểu bô xe máy thường rất nóng khi vừa đi về, trẻ có thể bị bỏng khi đùa nghịch, sờ, chạm vào bô xe máy. Ngoài ra giáo viên còn sử dụng hình ảnh làm trò chơi nhằm hình thành kỹ năng chấp hành luật lệ an toàn giao thông khi ngồi trên xe máy để phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ. Đó là trò chơi: Ai giỏi nhất.
Giáo viên chuẩn bị hình ảnh: bé ngồi sau xe máy đội mũ bảo hiểm, bé ngồi sau xe máy không đội mũ bảo hiểm, bé ngồi sau xe vòng tay ôm người phía trước, bé ngồi sau xe hai tay giơ ra để đùa nghịch,... Giáo viên yêu cầu trẻ chọn hành động đúng mà trẻ nên làm và hỏi trẻ vì sao nên làm như vậy? Nếu trẻ không làm như vậy chuyện gì sẽ xảy ra?
Trên cơ sở đó giáo viên giáo dục trẻ: Khi đi xe máy cùng bố mẹ, các con nên đội mũ bảo hiểm để bảo vệ phần đầu đỡ bị đau nếu chẳng may con bị ngã xe. Các con cũng nên ngồi ngay ngắn trên xe, vòng tay ôm chặt người phía trước, có như vậy các con mới giữ an toàn cho bản thân mình.
Ví dụ 3: Ở hoạt động vui chơi
Ở góc Gia đình: Giáo viên giúp trẻ hình thành thói quen pha sữa cho em bé xong phải cất gọn phích nước để tránh bị bỏng, phải trẻ phải dùng lót tay khi bắc nồi từ trên bếp xuống
Ở hoạt động ngoài trời, qua việc quan sát, trò chuyện về cái đu quay, giáo viên giúp trẻ nhận biết một số nguyên nhân gây ngã và biết cách phòng, tránh nguy cơ gây ngã:
- Vì sao mà bé ngã khi ngồi trên đu quay ( Không bám chắc, đùa nghịch, xô đẩy bạn,..)
- Khi ngồi trên đu quay chẳng may bị ngã bé cần làm gì? ( nằm yên, chờ đu quay dừng hẳn mới ngồi dậy để tránh đu quay đập vào đầu,...)
- Bé làm gì để phòng tránh ngã? ( Khi xô đẩy bạn, nắm chắc tay cầm,..)
Thông qua việc lồng ghép các nội dung giáo dục phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ như vậy, giúp trẻ có những hiểu biết về cách nhận biết và kỹ năng phòng, chống một số tai nạn thương tích xung quanh cuộc sống của trẻ. Nhờ vậy, trẻ sẽ tự tin, mạnh dạn hơn khi tham gia các hoạt động.
Để đảm bảo an toàn cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi, không để xảy ra tai nạn thương tích đối với trẻ, tôi đã triển khai một số biện pháp cụ thể sau:
*Về phía giáo viên: Tôi chỉ đạo giáo viên thực hiện nghiêm túc giờ đón, trả trẻ, tăng cường kiểm tra việc chấp hành giờ giấc, chế độ sinh hoạt của giáo viên, chấn chỉnh công tác tổ chức các hoạt động, tạo nề nếp sinh hoạt cho trẻ: nề nếp chơi, nề nếp học, nề nếp ăn ngủ, luôn phải có cô trong mọi hoạt động của trẻ và phải quan tâm, chú ý đến từng hành động của trẻ, phải tuân thủ theo đúng quy chế chăm sóc nuôi dưỡng trẻ, trẻ càng bé thì các cô càng cần quan tâm chăm sóc chu đáo, tận tình, tỉ mỉ hơn.
Ví dụ: Khi ra sân hoạt động ngoài trời, trẻ đi lên xuống cầu thang thì phải đi theo hàng lối, bám vào tay vịn cầu thang, không chạy nhảy, đùa nghịch,..., khi chơi thì cô hướng dẫn trẻ chơi lần lượt, không tranh giành với bạn
Tôi thường xuyên kiểm tra công tác vệ sinh phòng lớp, kiểm tra chế độ chăm sóc trẻ theo định kỳ, đột xuất, nhắc nhở trước cuộc họp chấn chỉnh kịp thời các sự việc không đảm bảo an toàn cho trẻ như: nền nhà ướt, quát mắng, đánh trẻ,... Tôi nhắc nhở giáo viên, cần để các đồ dùng gây nguy hiểm cho trẻ lên cao như dao, kéo,.. và loại bỏ các đồ dùng đồ chơi gãy hỏng, sắc nhọn dễ gây tai nạn thương tích cho trẻ. Đặc biệt phải luôn để nền nhà khô ráo, không bị ướt, nhất là nền nhà vệ sinh, phải có dép cho trẻ đi vào.
* Về phía bảo vệ: Tôi yêu cầu bảo vệ nhắc nhở phụ huynh để xe đúng nơi quy định, không đi xe vào khu vực trong sân trường. Khi hết giờ đón trẻ, bảo vệ có nhiệm vụ khóa cửa cổng và bất cứ ai muốn ra vào trường phải có sự đồng ý của Ban giám hiệu. Bảo vệ phải thực hiện nghiêm túc giờ mở cổng đúng giờ theo quy định.
* Về phía Y tế: Chỉ đạo đồng chí y tế luôn phải theo dõi tủ thuốc, khi hết thuốc, đồ dùng sơ cấp cứu thì phải bổ xung kịp thời. Đồng thời, phải thường xuyên kiểm tra đồ dùng của cô, của trẻ có nguy cơ gây tai nạn thương tích, kiểm tra vệ sinh xung quanh trường lớp và giám sát khâu thực hiện.
* Về phía nhân viên cấp dưỡng: Chỉ đạo tổ nuôi tuân thủ nghiêm ngặt khâu vệ sinh an toàn thực phẩm, từ khâu giao nhận thực phẩm đến khâu chia ăn, đảm bảo chất lượng món ăn cho trẻ.
Có như vậy, trẻ luôn được an toàn về thể lực sức khỏe, an toàn về tâm lý và an toàn về tính mạng của trẻ.
Công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ ở trường mầm non thôi chưa đủ mà cần phải có sự kết hợp hài hòa từ phía gia đình trẻ. Vì gia đình là nơi trực tiếp nuôi dạy trẻ cùng với nhà trường. Vì vậy, để công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ đạt hiệu quả cao tôi đã tuyên truyền với các bậc phụ huynh trong các buổi họp phụ huynh về những nguy cơ không an toàn cho trẻ từ phía các bậc phụ huynh như đi xe vào khu vực trường, cho trẻ mang đồ chơi hoặc vật dụng không an toàn đến lớp. Ngoài ra, tôi còn phát cho các lớp các tờ rơi, tờ tranh tuyên truyền về cách nhận biết và phòng tránh một số nơi, tai nạn thường gặp ở trẻ để ở góc dành cho cha mẹ cần biết,...Đồng thời tôi cũng tuyên truyền một số trường hợp tai nạn trẻ thường hay gặp ở trường và ở nhà để phụ huynh nắm được và cùng cô giáo có biện pháp để phòng tránh.
Tôi và phụ huynh cũng thường xuyên trao đổi với nhau về những tình huống không an toàn mà trẻ vô tình gặp phải hoặc những hoàn cảnh được người lớn tạo ra nhằm giúp trẻ học cách ứng phó. Đồng thời cùng nhau thống nhất cách giáo dục trẻ trong những tình huống như vậy.
Qua các nội dung tuyên truyền như vậy, phụ huynh đã nghiêm chỉnh chấp hành các nội quy quy định của lớp, của nhà trường; Dừng đỗ xe theo quy định dưới sự hướng dẫn của bảo vệ, không đi xe vào khu vực trường, không cho trẻ mang đồ chơi hoặc vật dụng không an toàn đến lớp…, có những hiểu biết về kỹ năng phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ, có thể dạy trẻ và tự phòng, chống cho bản thân mình và cho gia đình. Những chuyển biến tích cực trong nhận thức và sự phối hợp chặt chẽ của phụ huynh đã tạo điều kiện cho tôi nâng cao hiệu quả của công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ.
Biện pháp này rất quan trọng vì nó giúp người quản lý theo dõi việc thực hiện các quy định về bảo vệ an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ được thực hiện như thế nào? Có đáp ứng được yêu cầu bảo vệ an toàn cho trẻ hay không? Xác định rõ được người chịu trách nhiệm, nguyên nhân gây tai nạn, số lượng trẻ bị tai nạn thương tích và kết quả thực hiện của bản kế hoạch phòng, chống tai nạn thương tích ra sao?
Tuy nhiên, những năm trước đây, công tác kiểm tra, theo dõi, đánh giá nội dung bảo vệ an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ chưa được làm thường xuyên, chặt chẽ, chủ yếu là định tính, kết quả thường chung chung, không rõ ràng. Vì vậy mà chưa động viên, khen thưởng kịp thời đối với những giáo viên, nhân viên làm tốt và chưa có hình thức xử lý các trường hợp vi phạm gây thương tích cho trẻ.
Để khắc phục tình trạng nêu trên, tôi đã tăng cường công tác kiểm tra, theo dõi, đánh giá một cách trung thực nhất về các nội dung trong bản kế hoạch và kiểm tra công tác đảm bảo an toàn, phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ tại các nhóm lớp. Khi theo dõi, đánh giá, tôi thu thập thông tin về tình hình tai nạn thương tích của từng lớp , sau đó tôi tổng hợp thành bảng thống kê để đánh giá tình hình tai nạn thường gặp trong nhà trường. Các biểu mẫu tôi sử dụng như sau:
* Biểu mẫu 1: Bảng theo dõi tình hình tai nạn thương tích trong nhà trường
| STT | Họ và tên trẻ | Lớp | Loại TNTT | Nơi xảy ra tai nạn | Nguyên nhân | Bộ phận cơ thể bị thương |
| | | | | | | |
Khi có các thông tin đầy đủ ở biểu mẫu 1, tôi sẽ tổng hợp phân loại theo biểu mẫu 2 đến biểu mẫu 5
* Biểu mẫu 2: Báo cáo chung tình hình tai nạn trẻ em
| STT | Loại TNTT | Nơi xảy ra tai nạn | Số trẻ bị TNTT | ||||
| Phòng học | Nhà vệ sinh | Nơi khác | Tổng số | Nam | Nữ | ||
| 1 | Ngã | | | | | | |
| 2 | Hóc, sặc | | | | | | |
| ... | ....... | | | | | | |
| | Tổng số | | | | | | |
*Biểu mẫu 3: Tai nạn thương tích theo bộ phận cơ thể bị thương
| TT | Bộ phận cơ thể bị thương | Số trẻ bị TNTT | |
| Số lượng | % | ||
| 1 | Tay | | |
| 2 | Chân | | |
| 3 | Thân mình | | |
| 4 | Bộ phận khác | | |
| TT | Các loại tai nạn trẻ hay mắc phải | Số trẻ bị TNTT | |
| Số lượng | % | ||
| 1 | | | |
| 2 | | | |
| 3 | | | |
| 4 | | | |
* Biểu mẫu 5: Nguyên nhân trẻ bị tai nạn
| TT | Nguyên nhân trẻ bị tai nạn | Số trẻ bị TNTT | |
| Số lượng | % | ||
| 1 | Bàn ghế hỏng | | |
| 2 | Nền nhà trơn | | |
| 3 | ........... | | |
| 4 | ............ | | |
Khi tổng hợp được số liệu như trên giúp tôi có thể biết:
- Các loại tai nạn hay xảy ra ở nhà, ở trường, ở lớp
- Nơi dễ xảy ra tai nạn
- Biết các loại tai nạn trẻ hay mắc phải
- Số lượng trẻ bị tai nạn
- Bộ phận cơ thể hay bị tổn thương khi bị tai nạn ( từ đó có hướng để dự phòng sơ cứu, cấp cứu cho trẻ).
- Lý do trẻ bị tai nạn
- Nguyên nhân trẻ bị tai nạn
- Giới tính trẻ hay bị tai nạn
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/
Với cách làm như trên, tôi có biện pháp để bảo đảm an toàn, phòng, chống tai nạn cho trẻ và nếu có tai nạn xảy ra thì tôi nhanh chóng có biện pháp xử trí và khắc phục kịp thời. Đồng thời nhìn vào bảng tổng hợp tôi sẽ biết các nhóm, lớp thường xuyên xảy ra tai nạn để nhắc nhở và xử lý kịp thời các trường hợp xảy ra. Từ đó, tôi có hình thức động viên, khen thưởng giáo viên, nhân viên làm tốt trong công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ.
4. Hiệu quả Sáng kiến kinh ngiệm
Qua việc chỉ đạo công tác đảm bảo an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ, cùng với sự nỗ lực, phấn đấu nhiệt tình trong việc phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ của đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên, Trường Mầm non chúng tôi đã đạt được một số kết quả sau:
* Đối với nhà trường
Cùng với việc tu bổ, cải tạo cơ sở vật chất, thì nhà trường đã có một khung cảnh sư phạm khang trang, xanh, sạch, đẹp.
Nhà trường luôn dựa vào thông tư 13 để làm thước đo chuẩn cho việc đảm bảo an toàn cho trẻ. Xây dựng được môi trường sinh hoạt học tập an toàn, giảm thiểu tới mức thấp nhất nguy cơ tai nạn thương tích trong trường học: đến cuối năm trường không xảy ra sự cố đáng tiếc nào.
Vì vậy, các tiêu chí trong bảng kiểm xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ đều đạt.
* Đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên
Thông qua các buổi tuyên truyền giáo dục nhận thức của CB - GV - NV về xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ trong nhà trường được nâng cao: GV nghiêm túc thực hiện tổ chức hoạt động có giờ giấc, đảm bảo chế độ sinh hoạt trong ngày, sử dụng đồ dùng đồ chơi đảm bảo an toàn, vệ sinh.
Cán bộ, giáo viên, nhân viên có sự hiểu biết sâu rộng về các nội dung, các biện pháp đảm bảo an toàn cho trẻ, có kỹ năng xử trí, sơ cấp cứu ban đầu một số tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ qua các buổi tập huấn, qua tự học, tự nghiên cứu. Từ đó, giáo viên, nhân viên biết cách lồng ghép, tích hợp các nội dung giáo dục phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ vào các chủ đề phù hợp.
* Đối với trẻ
Khi lồng ghép các nội dung giáo dục phòng, chống tai nạn thương tích vào chương trình giáo dục trẻ theo chủ đề, cùng với sự hướng dẫn của cô giáo, trẻ đã có được một số kỹ năng cần thiết trong việc tự phục vụ. Hầu hết trẻ đã biết tự bảo vệ bản thân, biết nhận ra và tránh xa những nơi nguy hiểm, những đồ vật , vật dụng nguy hiểm, biết một số hành động gây nguy hiểm cho bản thân và mọi người xung quanh, biết tìm kiếm sự giúp đỡ của người lớn để giúp bản thân mình an toàn.
Trẻ được chăm sóc một cách toàn diện cả về thể chất và tinh thần: trẻ được đảm bảo an toàn, tạo được không khí cho bữa ăn, khuyến khích trẻ ăn hết suất, trẻ yêu trường lớp và thích đến trường.
Qua các biện pháp thực hiện, tỷ lệ trẻ bị tai nạn thương tích giảm rõ rệt.
* Đối với phụ huynh
Qua một số hình thức tuyên truyền, nhận thức của phụ huynh đã thay đổi đáng kể:
Phụ huynh đã nắm được nguyên nhân và cách phòng tránh một số tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ, nhận thấy được sự thiết thực và tầm quan trọng của việc đảm bảo an toàn, phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ tại trường và tại gia đình.
Từ đó, phụ huynh đã vui vẻ, phấn khởi, tin tưởng, phối kết hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc chấp hành một số nội quy của nhà trường để đảm bảo an toàn cho trẻ, đã cùng cô giáo dạy trẻ một số kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ.
III. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
Tóm lại, đảm bảo an toàn và phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ là một việc đóng vai trò quan trọng và hết sức cấp bách trong công tác chăm sóc - giáo dục trẻ hiện nay, góp phần vào sự phát triển toàn diện cho trẻ và việc xây dựng một môi trường an toàn thân thiện cho trẻ học tập vui chơi là cần thiết và có ý nghĩa, chăm sóc sức khỏe cho trẻ là chăm sóc những mầm xanh cho đất nước, tương lai đất nước có phồn vinh hay không phụ thuộc vào những mầm xanh đó có được chăm sóc tốt hay không…
Sau học tập nghiên cứu các vấn đề về quản lý công tác Phòng chống tai nạn thương tích trong trường mầm non, tôi đã nhìn nhận đánh giá lại hoạt động quản lý công tác Phòng chống tai nạn thương tích của đơn vị mình thấy còn những bất cập, hạn chế cần được điều chỉnh.
Căn cứ vào những tiêu chuẩn quy định về trang bị cơ sở vật chất trong trường mầm non; Căn cứ tình hình thực tế về công tác Phòng chống tai nạn thương tích của trường, tôi đã xây dựng và áp dụng các biện pháp, kế hoạch hành động vào trong công tác Phòng chống tai nạn thương tích của nhà trường. Tôi mong rằng những biện pháp, kế hoạch tôi xây dựng trên có thể phần nào làm thay đổi, nâng cao đẩy mạnh hơn nữa công tác Phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ không những trong Trường Mầm non chúng tôi mà còn được nhân rộng áp dụng cho các trường mầm non trong toàn huyện.
Qua quá trình thực hiện đề tài này, sau thời gian học tập nghiên cứu, và qua áp dụng thực tế bản thân tôi đã rút ra được một số bài học cho mình như sau:
Dù ở cương vị nào, đã làm trong môi trường giáo dục nói chung và trường mầm non nói riêng thì phải luôn lấy công tác chăm lo cho trẻ làm trọng, lấy sự an toàn của trẻ làm cuộc sống của mình, làm sao khi trẻ đến trường phải đảm bảo tuyệt đối an toàn và phụ huynh có thể yên tâm khi gửi gắm con em mình.
Bản thân phải luôn trau dồi học tập nghiên cứu tìm tòi để tìm ra những giải pháp tốt nhất trong công tác chăm sóc sức khỏe, phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ.
Quản lý, chỉ đạo, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện kế hoạch phòng, chống tai nạn thương tích trong trường học. Tuyên dương, động viên các giáo viên thực hiện tốt công tác phòng, chống tai nạn thương tích cho trẻ; phê bình, nhắc nhở kịp thời những giáo viên thực hiện chưa tốt.
Với tư cách là Phó Hiệu trưởng quản lý công tác chăm sóc nuôi dưỡng, chăm sóc sức khỏe cho trẻ, tôi xin khuyến nghị một số điều như sau:
Đối với lãnh đạo Nhà trường: Quan tâm, tạo điều kiện, chỉ đạo sát sao hơn nữa việc thực hiện công tác chăm sóc sức khỏe nói chung và công tác Phòng chống tai nạn thương tích nói riêng trong nhà trường; tham mưu cho lãnh đạo kịp thời tu sửa, trang bị cơ sở vật chất đảm bảo yêu cầu theo quy định.
Đối với phụ huynh: Cần có ý thức hơn trong việc chấp hành giờ giấc đưa đón trẻ của Nhà trường, dừng đỗ xe đúng nơi quy định, không chạy xe vào trong khu vực trường, phối hợp với nhà trường trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Đối Phòng Giáo dục và Đào tạo: Cần nắm bắt và tham mưu kịp thời cho cấp trên đầu tư xây dựng cải tạo về cơ sở vật chất của các đơn vị trường học trên địa bàn nhằm đảm bảo an toàn cho trẻ
Trên đây là “Một số biện pháp quản lý, chỉ đạo nâng cao chất lượng công tác đảm bảo an toàn, phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non”, trong quá trình nghiên cứu chắc rằng sẽ còn nhiều thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý của các đồng chí trong Hội đồng đánh giá để các biện pháp của bản sáng kiến được hoàn thiện hơn.
Tài liệu được chia sẻ miễn phí tại: https://www.dvtuan.com/